Vỡ lún cột sống là loại gãy xương thường hay gặp ở những người bệnh tuổi già, loãng xương. Vỡ lún cột sống làm cho cơ thể đau nhức, ảnh hưởng đến đi lại, gây ra cột sống bị cong vẹo và biến dạng.
1. Vỡ lún cột sống là gì?
Vỡ lún đốt sống do loãng xương thường gặp ở cột sống ngực (thường ở dưới T6) và cột sống thắt lưng, đặc biệt là chốt bản lề T12-L1. Người bệnh bị lún, xẹp cột sống nguyên nhân do loãng xương có thể bị nguy cơ cao dẫn tới gãy đốt sống hoặc gãy xương khác. Các chấn thương như tai nạn xe máy, tai nạn lao động… những trường hợp này làm tổn thương tủy sống và cột sống ở nhiều vị trí. Nếu nguyên nhân là do ngã hoặc nhảy từ trên cao xuống, một hoặc cả hai xương gót chân cũng có thể bị gãy; 10% số bệnh nhân bị gãy xương gót cũng tổn thương cột sống thắt lưng.
2. Nguyên nhân gây vỡ lún cột sống
Vỡ gãy xương sống có thể xảy ra do nhiều yếu tố. Nguyên nhân phổ biến nhất liên quan đến chấn thương như tai nạn xe tốc độ cao, ngã từ độ cao hoặc các môn thể thao có tác động mạnh. Các nguyên nhân khác có thể bao gồm gãy xương bệnh lý liên quan đến loãng xương hoặc ung thư.
Có một số loại vỡ cột sống dựa trên kiểu chấn thương và mức độ tổn thương tủy sống. Dưới đây là các loại gãy xương phổ biến hơn:
- Gãy xương do nén: Mọi người có thể bị gãy cột sống không liên quan đến chấn thương. Gãy xương xảy ra trong các hoạt động hàng ngày, thường gặp nhất là xương bị suy yếu do loãng xương, khối u, các bệnh lý khác và hiếm khi có liên quan đến tủy sống hoặc dây thần kinh. Mặt trước của đốt sống bị gãy và mất chiều cao, tuy nhiên phần sau vẫn ổn định. Hình dạng của các đốt sống thường được mô tả như một “cái nêm”. Nó có thể gây đau đớn hoặc không có triệu chứng và thường là gãy xương ổn định.
- Vỡ lún do chấn thương tai nạn lao động: Thường là do ngã từ độ cao đáng kể, tiếp đất bằng chân. Các đốt sống mất chiều cao ở cả mặt trước và sau, gây ra giảm chiều cao chung của các đốt sống. Có thể có những mảnh đốt sống tách rời và làm tổn thương tủy sống hoặc các dây thần kinh phân nhánh ra khỏi tủy sống. Hãy tưởng tượng một chiếc bánh quy oreo bị đập vỡ ở phần trên, khiến nó bị vỡ thành nhiều mảnh khác nhau. Tùy thuộc vào độ ổn định của vết gãy được xác định qua hình ảnh (x-quang, CT và MRI), điều này có thể yêu cầu phẫu thuật.
Vỡ lún cột sống khiến cho cơ thể đau nhức
3. Dấu hiệu và triệu chứng vỡ lún cột sống
Xẹp đốt sống do loãng xương không có triệu chứng hoặc chỉ gây mất chiều cao, gù ở khoảng 2/3 bệnh nhân. Ở một số bệnh nhân, triệu chứng đau có thể xuất hiện luôn hoặc phải sau mới bị. Đau có thể phản chiếu vào bụng. Ít gặp đau phản chiếu, yếu liệt, rối loạn cơ vòng. Đau thường giảm sau 4 tuần và hết sau 12 tuần.
Xẹp lún cột sống không do loãng xương gây đau cấp tính, đau xương tại chỗ gãy và co thắt cơ.
4. Chẩn đoán vỡ lún cột sống
Chụp X quang: Gãy xương do loãng xương thường được chẩn đoán trên X quang. Các dấu hiệu thường là:
- Mất chiều cao cột sống (đặc biệt > 6 cm hoặc hơn một nửa chiều cao thân đốt sống).
- Giảm cản quang.
- Mất cấu trúc bè xương.
- Hình nêm trước.
Xẹp đốt sống do loãng xương thường được tình cờ phát hiện. Nếu bệnh nhân không có các yếu tố nguy cơ bị loãng xương (ví dụ như tuổi già) thì thường không bị loại gãy này.
Gãy xương đơn độc ở trên T4 nghĩ đến ung thư nhiều hơn là loãng xương. Nếu không rõ bệnh nhân có loãng xương hay không, tiến hành đo mật độ xương. Nếu bệnh lý loãng xương mới được chẩn đoán, bệnh nhân nên được đánh giá các nguyên nhân gây loãng xương thứ phát.
Nếu chấn thương mạnh xảy ra trước đó, chụp CT để đánh giá toàn bộ cột sống, và nếu có dấu hiệu tổn thương thần kinh, chụp MRI phần cột sống tương ứng.
Nếu nguyên nhân là do ngã cao, nên kiểm tra thêm gãy xương gót và gãy đốt sống khác. Nếu nghi ngờ bệnh nhân có ý định tự tử, hội chẩn chuyên khoa tâm thần.
5. Điều trị vỡ lún cột sống
Gãy vỡ cột sống tập trung điều trị đau, vận động sớm. Cho thuốc giảm đau. Khi cho người bệnh vận động sớm sẽ giúp họ hạn chế bị tiêu xương, tàn tật.
Bác sĩ phục hồi chức năng sẽ hướng dẫn người bệnh các động tác đúng để cho các nhóm cơ ở cạnh cột sống thắt lưng được hồi phục, tuy nhiên chỉ nên tiến hành sau khi đã kiểm soát được đau.
Áo nẹp cũng thường được chỉ định, tuy nhiên hiệu quả không rõ ràng.
Trong vài trường hợp, tạo hình đốt sống bằng bơm xi măng có bóng hoặc không bóng giúp giảm đau tốt. Trong bơm xi măng không bóng, xi măng methyl methacrylate được bơm vào đốt sống. Trong bơm xi măng có bóng, thân đốt sống được tạo hình với bóng. Các nguy cơ khác bao gồm gãy xương sườn, rò xi măng rò rỉ, phù phổi cấp hoặc MI.
Nếu gãy xương là do chấn thương mạnh, cột sống nên được bất động ngay lập tức, chụp CT hoặc MRI để kiểm tra độ vững cột sống. Tổn thương tủy sống cần được điều trị kịp thời, điều trị chăm sóc hỗ trợ (thuốc giảm đau, vận động sớm).
Nguyên nhân phổ biến nhất gây vỡ lún cột sống là các chấn thương như tai nạn
6. Biến chứng của vỡ lún cột sống
6.1. Mất vững từng đoạn cột sống
Khi bị vỡ lún cột sống thì hơn 50% của thân đốt sống sẽ có nguy cơ bị mất vững. Các đốt sống có chức năng liên kết chặt chẽ với nhau để giúp cho cơ thể chịu được trọng lực sức nặng và nâng đỡ được toàn bộ cơ thể, đặc biệt là cột sống. Khi một đốt của cột sống bị tổn thương hoặc chấn thương, vỡ lún, xẹp thì gây ra các triệu chứng đau và làm giảm các hoạt động của cơ thể hằng ngày. Càng về sau thì mất vững sẽ khiến các đốt sống bị thoái hóa nhanh và cột sống tổn thương.
6.2. Gù, cong vẹo cột sống
Gù, vẹo cột sống là một rối loạn hay gặp ở người lớn tuổi do bị loãng xương và xẹp đốt sống. Cấu tạo của phần trước đốt sống bị vỡ lún và xẹp tạo thành hình chêm do bị thiếu khoảng đốt sống cấu tạo bình thường.
Gù và cong vẹo cột sống có thể dẫn tới đau mạnh, chèn ép vào phổi, tim, ruột. Làm cho cơ thể người bệnh mệt mỏi, chán ăn và khó thở.
6.3. Các biến chứng thần kinh
Vị trí bị vỡ lún cột sống ở phần thân đốt sống có thể chèn ép vào tủy sống, dây thần kinh. Khi đó, khoảng trống bình thường của tủy sống và ống sống sẽ bị hẹp dần nếu các mảnh vỡ lún của cột sống bị đẩy vào trong ống sống.
Hẹp ống sống do vỡ lún cột sống dẫn tới chấn thương thần kinh tủy sống tức thời hoặc tạo ra các vấn đề về kích thích các dây thần kinh. Từ đó, xuất hiện các khoảng trống, oxy và máu tới tủy sống bị thiếu, các dây thần kinh bị tê bì và đau nhức.
Tóm lại, vỡ lún cột sống là loại gãy xương thường hay gặp ở những người bệnh tuổi già, loãng xương. Vỡ lún cột sống làm cho cơ thể đau nhức, ảnh hưởng đến đi lại, gây ra cột sống bị cong vẹo và biến dạng.
Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là chuyên khoa chuyên điều trị các chấn thương và tình trạng bệnh liên quan đến hệ thống cơ xương khớp và dây chằng.
Trung tâm có thế mạnh chuyên môn trong phẫu thuật, điều trị các bệnh lý:
- Thay thế một phần hoặc toàn bộ đoạn xương và khớp nhân tạo;
- Thay khớp háng, gối, khuỷu tay;
- Thay khớp vai đảo ngược, các khớp nhỏ bàn ngón tay đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam;
- Phẫu thuật nội soi khớp tái tạo và sửa chữa các tổn thương dây chằng, sụn chêm;
- Ung thư xương, u xương và mô mềm cơ quan vận động;
- Phục hồi chức năng chuyên sâu về Y học thể thao;
- Phân tích vận động để chẩn đoán, theo dõi và cải thiện thành tích cho các vận động viên; chẩn đoán và hỗ trợ phục hồi cho người bệnh.
Trung tâm đang áp dụng các công nghệ hiện đại, tối tân vào điều trị như công nghệ tái tạo hình ảnh 3D và in 3D xương, khớp nhân tạo, công nghệ trợ cụ cá thể hóa được chế tạo và in 3D, công nghệ chế tạo và ứng dụng xương khớp nhân tạo bằng các vật liệu mới, kỹ thuật phẫu thuật chính xác bằng Robot.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
