Thai nhi chậm tăng trưởng là tình trạng thiếu dinh dưỡng cho thai nhi từ khi còn là bào thai. Thai chậm tăng trưởng được chẩn đoán dựa trên siêu âm thai và cân nặng thai. Siêu âm thai chậm tăng trưởng trong tử cung cần tiến hành ở ít nhất hai thời điểm cách nhau ít nhất bốn tuần.
1. Thai chậm tăng trưởng là gì?
Thai chậm tăng trưởng trong tử cung là vấn đề thường gặp, liên quan đến tình trạng bánh nhau thiếu dinh dưỡng xảy ra khi còn là bào thai, ảnh hưởng đến 5% – 7% thai kỳ. Thai nhi chậm tăng trưởng một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra kết cục chu sinh bất lợi, tăng nguy cơ tử vong và kém phát triển trí tuệ.
Hậu quả của thai chậm tăng trưởng bao gồm:
- Rối loạn chuyển hoá: Thiếu oxy cho thai, thiếu glucose, thiếu các acid amin cần thiết cho thai phát triển,..
- Tổn thương não, chậm phát triển về tinh thần và thể chất, tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường và cao huyết áp khi lớn.
- Tử vong thai nhi: Tỷ lệ tử vong chu sinh của thai chậm tăng trưởng chiếm 40% trường hợp.
2. Nguyên nhân thai chậm tăng trưởng
Các nguyên nhân làm cho thai nhi chậm tăng trưởng trong tử cung bao gồm:
- Nguyên nhân do thai: Di truyền, bất thường nhiễm sắc thể, dị tật bẩm sinh, đa thai.
- Nguyên nhân do mẹ: Mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, suy tim, suy thận, suy dinh dưỡng.
- Nguyên nhân do bánh nhau: Bất thường tử cung, nhau bám màng, suy chức năng bánh nhau.
- Nguyên nhân khác: Rượu, thuốc, thuốc lá, nhiễm trùng.
3. Chẩn đoán thai chậm tăng trưởng
Chẩn đoán thai nhi chậm tăng trưởng dựa trên siêu âm thai, nhưng chưa có tiêu chuẩn rõ ràng. Tuy nhiên, trên lâm sàng tình trạng này thường được nghĩ đến nếu thai nhi có nhẹ cân, thiểu ối và bất thường doppler động mạch rốn.
- Thai chậm tăng trưởng trong tử cung khi cân nặng thai nhi dưới bách phân vị thứ 10 theo tuổi thai trên siêu âm thai.
- Thiểu ối nếu đo khoang ối lớn nhất < 2cm hay thể tích khoang ối lớn nhất dưới 15 cm2.
- Bất thường doppler động mạch rốn: Tăng kháng trở động mạch rốn, mất hay đảo ngược sóng tâm trương động mạch rốn.
Siêu âm thai chậm tăng trưởng trong tử cung là điều quan trọng
3. Ứng dụng siêu âm thai chậm tăng trưởng trong tử cung
Siêu âm thai đóng vai trò quan trọng trong phát hiện nhóm nguy cơ, phát hiện thai chậm tăng trưởng, nguyên nhân bánh nhau thiếu dinh dưỡng và đánh giá tình trạng thai nhi cũng như lựa chọn điều trị phù hợp.
Siêu âm ước lượng trọng lượng thai nhi bằng cách đo kích thước thai. Siêu âm thai đánh giá chức năng bánh nhau bao gồm: Siêu âm doppler động mạch rốn và động mạch tử cung.
Siêu âm thai đánh giá tình trạng sức khỏe thai bao gồm: Siêu âm doppler động mạch não giữa và ống tĩnh mạch.
3.1 Siêu âm đo kích thước thai nhi
- Đo chiều dài đầu mông (CRL): Thời gian đo trong khoảng từ tuần thứ 6 đến tuần thứ 12 là đáng tin cậy nhất. Nếu không nằm trong giá trị bình thường theo tuần tuổi, thai nhi phải nghĩ đến tình trạng rối loạn hình thái hoặc bất thường nhiễm sắc thể
- Đo đường kính lưỡng đỉnh (BPD): Thời gian đo trong khoảng từ tuần thứ 9 đến tuần thứ 11 của thai kỳ.
- Qua nhiều lần siêu âm thai vẽ được một biểu đồ phát triển của các trị số đo được. Cân nặng thai trong giới hạn bình thường khi biểu đồ nằm giữa hai đường bách phân vị thứ 10 và 90. Nếu biểu đồ cho dưới đường bách phân vị thứ 10 nghĩa là thai nhỏ, gợi ý thai chậm tăng trưởng.
3.2 Siêu âm doppler động mạch tử cung
Siêu âm doppler động mạch tử cung được thực hiện vào khoảng tuần thứ 18 – 22 của thai kỳ, giúp tầm soát nhóm nguy cơ và chẩn đoán nguyên nhân.
Khi có thai, trở kháng động mạch tử cung giảm, với chỉ số RI <0,58 và PI <1. Nếu trở kháng động mạch tử cung tăng, có khuyết đầu tâm trương cho thấy có sự suy giảm tuần hoàn tử cung – nhau.
Siêu âm doppler động mạch tử cung kết hợp với đặc điểm lâm sàng có thể phát hiện thai chậm tăng trưởng sớm lên đến 90% trường hợp.
3.2 Siêu âm doppler động mạch rốn
Siêu âm doppler động mạch rốn được thực hiện nhiều lần ở cả ba tam cá nguyệt, đánh giá kháng trở động mạch rốn và kháng lực mạch máu bánh nhau qua tỷ lệ vận tốc cuối tâm thu và tâm trương (S/D ratio).
Kháng trở động mạch rốn là thông số duy nhất vừa giúp chẩn đoán, vừa giúp tiên lượng thai nhi chậm tăng trưởng để có hướng xử trí kịp thời. Tăng kháng trở động mạch rốn cho thấy 30% tiểu động mạch bánh nhau bị phá huỷ. Khi mất hoặc đảo ngược sóng tâm trương động mạch rốn nghĩa là 70% tiểu động mạch bánh nhau bị phá huỷ. Khi đó, tiên lượng thai nhi rất xấu, nguy cơ tử vong trong vòng 24 giờ.
3.4 Siêu âm doppler động mạch não giữa
Siêu âm doppler động mạch não giữa chỉ điểm cho tình trạng thiếu oxy của thai nhi, phản ánh tình trạng sức khoẻ và tiên đoán kết cục. Bất thường khi có dãn mạch máu não, nhưng chỉ có giá trị đối với thai chậm tăng trưởng khởi phát muộn.
3.5 Siêu âm doppler ống tĩnh mạch
Siêu âm doppler ống tĩnh mạch cho thấy nếu thai nhi thiếu oxy nghiêm trọng sẽ tái phân phối máu từ tĩnh mạch rốn vào ống tĩnh mạch làm tăng cung lượng tim, tăng kháng trở ống tĩnh mạch. Thông số doppler tĩnh mạch rốn có giá trị tiên đoán thai sắp tử vong ở thai nhi chậm tăng trưởng khởi phát muộn.
Thai nhi chậm tăng trưởng do tình trạng bánh nhau thiếu dinh dưỡng cho thai xảy ra từ khi còn là bào thai. Siêu âm thai chậm tăng trưởng trong tử cung giúp phát hiện nhóm nguy cơ, chẩn đoán và xử trí thích hợp.
Siêu âm thai đóng vai trò quan trọng trong phát hiện thai chậm tăng trưởng
Để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé toàn diện, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có dịch vụ thai sản trọn gói, với đội ngũ bác sĩ trình độ chuyên môn cao, hệ thống máy siêu âm, thiết bị y tế được trang bị hiện đại sẽ kịp thời nhận biết những bất thường trong thời kỳ mang thai, giúp theo dõi sức khỏe của mẹ và bé ngay từ đầu thai kỳ, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các vấn đề sức khỏe.
Ngoài ra, tại Vinmec còn thực hiện chuyên sâu các xét nghiệm Double Test hoặc Triple Test tầm soát dị tật thai nhi; xét nghiệm định lượng yếu tố tân tạo mạch máu chẩn đoán tiền sản giật; xét nghiệm sàng lọc tuyến giáp; xét nghiệm Rubella; xét nghiệm ký sinh trùng lây từ mẹ sang con gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ và thể chất của bé sau sinh…
Sau khi sinh, bé sẽ được chăm sóc trong phòng vô trùng trước khi được đưa trở về với mẹ. Sản phụ sẽ được nghỉ ngơi tại phòng bệnh cao cấp, được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn quốc tế, 1 mẹ 1 phòng với đầy đủ trang thiết bị tiện nghi, hiện đại. Mẹ sẽ được các chuyên gia dinh dưỡng tư vấn phương pháp nuôi dưỡng bé trước khi xuất viện. Tái khám sau sinh với cả mẹ và bé với các bác sĩ Sản khoa và Nhi khoa hàng đầu.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
