Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Hiên – Bác sĩ Sản phụ khoa – Khoa Sản phụ khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Trong trường hợp không có thai, thời gian tồn tại của hoàng thể là 14 ngày và bị tiêu biến đi. Nếu vì bất cứ lý do gì không phân giải, tình trạng này xảy ra có thể dẫn đến u nang hoàng thể. Trong trường hợp thể vàng vẫn tiếp tục phát triển, có đường kính đến 3 cm, khối u có thể gây đau âm ỉ một bên vùng chậu hay có thể vỡ phức tạp, gây đau bụng cấp tính và xuất huyết nhiều.
1. Hoàng thể là gì?
Một hoàng thể được hình thành tại vị trí trong buồng trứng sau khi quá trình rụng trứng đã xảy ra.
Trong thời kỳ rụng trứng, một quả trứng được giải phóng từ một nang trứng phát triển vượt trội. Sau khi trứng được giải phóng và thụ tinh sau đó, nang trứng còn lại tự phát triển lớn hơn và hình thành thành hoàng thể, hay còn được gọi là thể vàng. Khối lượng tế bào từ trong hoàng thể này giúp sản xuất tiếp tục hormone progesterone trong thời kỳ đầu mang thai.
Thực vậy, trong giai đoạn hoàng thể này, thể vàng sẽ tiếp tục sản xuất progesterone cho đến khi bánh nhau thai nhi tự sản xuất đủ lượng để duy trì tính ổn định cho thai kỳ, thường xảy ra từ 7 đến 9 tuần. Progesterone rất cần thiết trong thời kỳ đầu mang thai để ngăn ngừa các cơn co thắt tử cung, hỗ trợ sự phát triển của niêm mạc tử cung và cải thiện lưu lượng máu, cung cấp oxy. Sự hoạt động của hoàng thể được hỗ trợ và duy trì bởi hormone thai kỳ là human chorionic gonadotropin hoặc HCG. Sau đó, hoàng thể sẽ bắt đầu giảm kích thước vào khoảng tuần thứ 10 của thai kỳ và tiêu biến.
2. U nang buồng trứng hoàng thể là gì?
Khi quá trình thụ tinh hoặc làm tổ của phôi thai không xảy ra, hoàng thể hay thể vàng trong buồng trứng, tại vị trí của trứng vừa rụng, sẽ bắt đầu bị phá vỡ. Hệ quả tiếp theo là sự suy giảm nồng độ estrogen và progesterone, dẫn đến việc bắt đầu một kỳ kinh nguyệt mới.
Ngược lại, vì bất cứ lý do gì hoàng thể không bị tiêu biến đi, tình trạng này xảy ra có thể trở thành nguyên nhân hình thành u nang hoàng thể. Lúc này, bên trong hoàng thể sẽ chứa đầy chất lỏng, có thể là dịch tiết của nang trứng, nên còn gọi u nang buồng trứng hoàng thể là một loại u nang buồng trứng chức năng.
Trong hầu hết các trường hợp, u nang hoàng thể sẽ tự khỏi mà không cần điều trị gì đặc hiệu. Theo đó, u nang hoàng thể có thể biến mất kéo dài trong vài tuần sau đó hoặc có khi phải mất đến ba chu kỳ kinh nguyệt để biến mất hoàn toàn. Chính vì thế, hầu hết phụ nữ có u nang buồng trứng hoàng thể hoàn toàn không nhận biết, cho đến khi có các triệu chứng, biến chứng do u nang buồng trứng gây ra.
U nang buồng trứng hoàng thể thường tự khỏi mà không cần điều trị
3. Triệu chứng của u nang buồng trứng hoàng thể như thế nào?
Một số phụ nữ có u nang buồng trứng hoàng thể có thể gặp phải các triệu chứng như sau:
- Đau vùng chậu, có thể biểu hiện như đau âm ỉ hoặc đau buốt
- Cảm giác đầy bụng hoặc nặng bụng
- Đầy hơi
- Đau vùng lưng dưới, đau lan xuống đùi
- Đau khi giao hợp
- Phù nhẹ, tăng cân
- Thống kinh
- Căng tức ngực
- Cần đi tiểu thường xuyên hơn
- Khó làm trống bàng quang
- Khó đi tiêu hoàn toàn
- Chảy máu âm đạo bất thường
Một số phụ nữ có thể bị vỡ u nang hoàng thể, gây đau đớn dữ dội và có thể chảy máu trong ổ bụng, choáng, ngất xỉu do giảm thể tích.
Các u nang buồng trứng hoàng thể có kích thước lớn hơn có thể thúc đẩy buồng trứng tự xoắn, gây ảnh hưởng xấu đến lưu lượng máu đến buồng trứng và hoại tử buồng trứng.
Trong một số trường hợp, u nang buồng trứng hoàng thể có thể vẫn tồn tại trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Nếu điều này xảy ra, u nang có khả năng gây ra vấn đề ảnh hưởng đến thai nhi, có nguy cơ gây chèn ép. Do đó, bác sĩ sản khoa sẽ có phương hướng theo dõi u nang buồng trứng hoàng thể và cách xử lý thích hợp khi cần thiết.
4. Làm cách nào để chẩn đoán u nang buồng trứng hoàng thể?
Nội soi ổ bụng có thể được thực hiện để chẩn đoán u nang buồng trứng hoàng thể. Tuy nhiên, đây không bao giờ là cách lựa chọn đầu tiên.
Trong thực tế, có một số ít u nang buồng trứng hoàng thể vẫn có thể được sờ thấy khi khám phụ khoa. Đồng thời, bác sĩ có thể thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh học không xâm lấn để đánh giá và chẩn đoán u nang buồng trứng, bao gồm:
- Thử thai, dấu hiệu báo hiệu sự hiện diện của u nang hoàng thể
- Kiểm tra hormone HCG trong máu
- Siêu âm vùng chậu, qua sử dụng đầu dò ngã bụng hay ngã âm đạo
- Nội soi ổ bụng
Một số bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm để kiểm tra nồng độ của một số chất trong máu nhằm chỉ điểm phát hiện ung thư buồng trứng, chẳng hạn như xét nghiệm kháng nguyên ung thư 125 (CA 125). Các xét nghiệm này rất cần thực hiện nếu cần chẩn đoán phân biệt u nang buồng trứng hoàng thể với một u nang thực thể bất kỳ, nhất là khi đối tượng đã được cho là có nguy cơ cao bị ung thư buồng trứng.
U nang buồng trứng hoàng thể có thể được chẩn đoán bằng nội soi ổ bụng
5. Điều trị u nang buồng trứng hoàng thể bằng cách nào?
Thông thường, vì là một u nang chức năng tại buồng trứng, u nang hoàng thể cũng có thể tự khỏi mà không cần điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, trong những trường hợp nhất định, việc điều trị là cần thiết nếu người bệnh có các triệu chứng khó chịu do u nang gây ra.
Một số lựa chọn cho việc điều trị u nang buồng trứng hoàng thể bao gồm:
- Thuốc ngừa thai
- Phẫu thuật để loại bỏ u nang lớn hoặc u nang kéo dài dai dẳng.
Bác sĩ tư vấn cho người bệnh và gia đình, định hướng sẽ quyết định có cần điều trị hay không dựa trên kích thước của u nang, các triệu chứng mà nó có thể gây ra và tuổi của người đó. Nếu u nang không gây ra bất kỳ triệu chứng nào, người phụ nữ cần được theo dõi định kì, quan sát u nang tiến triển như thế nào thay vì bắt đầu bất kỳ hình thức điều trị nào từ đầu.
Ngược lại, nếu trì hoãn hay không được phát hiện, u nang buồng trứng hoàng thể kích thước lớn có nguy cơ gây biến chứng cấp tính như xoắn hoại tử buồng trứng, xuất huyết ổ bụng thì cần phải chỉ định phẫu thuật cấp cứu, đôi khi có thể phải cắt một buồng trứng, làm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản về sau.
Tóm lại, hoàng thể giúp sản xuất các hormone mà cơ thể cần trong giai đoạn đầu của thai kỳ và sẽ tự tiêu biến. Ngược lại, u nang buồng trứng hoàng thể sẽ lớn dần, bên trong chứa đầy chất lỏng, gây ra một số ảnh hưởng nhất định. Dù trong hầu hết các trường hợp, loại u nang buồng trứng này sẽ biến mất sau một thời gian mà không cần điều trị, một số trường hợp lại có thể gây ra biến chứng cấp tính nặng nề, tác động xấu đến cơ hội mang thai sau này của người phụ nữ.
Để xác định loại u nang buồng trứng hoàn thể cần khám, siêu âm và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán chính xác. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có đầy đủ máy móc trang thiết bị y tế và bác sỹ giàu kinh nghiệm.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, giúp khách hàng phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm giúp điều trị dễ dàng, không tốn kém. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư phụ khoa (Ung thư cổ tử cung) cho đối tượng khách hàng là nữ giới ngay cả khi chưa có triệu chứng hoặc có thể có những triệu chứng như sau:
- Khách hàng nữ có một vài yếu tố nguy cơ như vệ sinh cá nhân không tốt, quan hệ tình dục không an toàn, nạo phá thai,…
- Khách hàng nữ có triệu chứng khác như: Dịch âm đạo bất thường, ngứa, đau vùng kín, chảy máu âm đạo bất thường.
- Chảy máu bất thường vùng âm đạo
- Gặp vấn đề về kinh nguyệt: chu kỳ kéo dài bất thường, kinh nguyệt không đều
- Dịch âm đạo bất thường (có mùi hôi, màu sắc khác bình thường)
- Đau, ngứa vùng kín
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Nguồn tham khảo: radiopaedia.org, medicalnewstoday.com
