Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Đình Hùng – Chẩn đoán hình ảnh – Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng nhằm mục đích khảo sát hình thái đường tiết niệu cao, thông qua bơm thuốc cản quang ngược dòng ống thông niệu quản. Phương pháp này được tiến hành trong trường hợp chụp x quang thận nhưng thuốc tĩnh mạch không ngấm để phát hiệu đài bể thận. Bên cạnh đó có thể phát hiện sỏi cản quang niệu quản, phát hiện tình trạng tắc, hoặc niệu quản do sỏi hoặc do nhiều nguyên nhân khác.
1. Chỉ định chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng
Tất cả các trường hợp không chụp được CT Scanner, UIV hoặc chụp nhưng không thể thấy rõ hình ảnh đều có thể chỉ định chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng. Các trường hợp thận câm, vô niệu, u đường dẫn niệu cao, rò niệu quản theo yêu cầu của bác sĩ điều trị chỉ định chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng.
Phương pháp này chống chỉ định với người bệnh viêm bàng quang, nhiễm khuẩn đường niệu, viêm niệu đạo, bởi có thể gây ra nguy cơ bể thận ngược dòng. Bệnh nhân u bàng quang cũng cần chống chỉ định với chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng.
Một số trường hợp bệnh lý sẽ được bác sĩ chỉ định chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng
2. Chuẩn bị chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng
Thực hiện phương pháp này là bác sĩ chuyên khoa, kỹ thuật viên cùng sự hỗ trợ của bác sĩ điều dưỡng chuyên khoa tiết niệu. Với sự chuẩn bị đầy đủ các phương tiện thực hiện chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng là máy xquang, máy nội soi bàng quang, phim, máy in phim, hệ thống lưu trữ hình ảnh được kết nối.
Các vật tư tiêu hao trong quá trình chụp niệu quản bể thận ngược dòng gồm có:
● Bơm tiêm 10; 20ml
● Kim tiêm 18-20G
● Thuốc đối quang i-ốt tan trong nước
● Thuốc sát khuẩn da, niêm mạc
● Nước cất hoặc nước muối sinh lý
● Găng tay, mũ, khẩu trang phẫu thuật
● Bộ khay quả đậu, kẹp phẫu thuật
● Bông, gạc phẫu thuật.
● Hộp thuốc và dụng cụ cấp cứu tai biến thuốc đối quang.
● Ống thông Chevassu hay ống thông niệu quản có đối quang
● Dây dẫn
Người bệnh trước khi chụp niệu quản bể thận ngược dòng cần đi tiểu trước khi lên bàn chụp phim. Bệnh nhân được thụt tháo phân trước khi chụp niệu quản bể thận ngược dòng. Bác sĩ cần giải thích quy trình chụp cho người bệnh để người bệnh được chuẩn bị tâm lý.
Người bệnh cần được thụt tháo trước khi chụp niệu quản bể thận ngược dòng
Đồng thời người bệnh hoặc người nhà phải ký cam kết thủ thuật trước khi thực hiện chụp. Phiếu chỉ định chụp niệu quản bể thận ngược dòng của bệnh nhân đã được thực hiện các xét nghiệm cơ bản, trong đó có xét nghiệm nước tiểu để chắc chắn không có nghi ngờ nhiễm khuẩn.
3. Quy trình thực hiện chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng
- Phim bụng không chuẩn bị ngay trước khi tiến hành xét nghiệm giúp xác định hằng số, khu trú chính xác và tìm các vôi hóa bất thường trong ổ bụng
● Thực hiện trong phòng mổ với chế độ sát khuẩn nghiêm ngặt
● Bệnh nhân được gây tê niệu đạo
● Nội soi toàn bộ bàng quang, xác định hai lỗ niệu quản
● Nhờ máy nội soi cứng hay ống soi mềm đưa ống thông vào đoạn niệu quản thành, rút lui nhẹ để bít lỗ niệu quản tránh trào ngược thuốc đối quang, theo dõi dưới màn tăng sáng
● Đẩy khí ra ngoài ống thông
● Bơm thuốc đối quang từ từ áp lực thấp, theo dõi dưới màn tăng sáng, khi cảm nhận có lực cản thì ngừng bơm và chụp các phim ngay
● Trong lúc bơm thuốc nếu thấy bệnh nhân có biểu hiện đau, hoặc thấy trên màn tăng sáng thuốc trào ngược vào các ống thận thì phải ngừng bơm
● Để hiện hình đầy niệu quản cần khoảng 2- 5ml, làm hiện hình đầy đài bể thận cần khoảng 4-10ml.
● Chụp phim cỡ lớn 30x40cm hoặc 35x43cm. Chụp thẳng đầy thuốc và chụp chếch trước phải và chếch trước trái. Chụp phim sau tháo thuốc đối quang 5 phút để đảm bảo thông niệu quản tốt.
● Trường hợp hẹp niệu quản, có thể dùng dây dẫn luồn qua chỗ hẹp niệu quản rồi luồn ống thông theo dây dẫn lên cao và bơm thuốc đối quang để khảo sát trên chỗ hẹp.
Tiến hành nội soi bàng quang bệnh nhân
4. Nhận định kết quả
- Hình ảnh chụp có thấy niệu quản bờ đều, thuốc đối quang trong niệu quản trên màn hình tăng sáng, khảo sát được đoạn khúc nối bể thận niệu quản và niệu quản bắt chéo động mạch chậu.
● Hình thái bể thận niệu quản gần như hình ảnh trên niệu đồ tĩnh mạch, thâm chí rõ hơn.
● Hình ảnh vất thường đường dẫn niệu gồm giãn, hẹp, tắc, hình lồi, hình khuyết, hình đè ép.
● Nhu động niệu quản chỉ được đánh giá ở thì tháo thuốc đối quang
● Ứ đọng thuốc đối quang khi có tắc đường dẫn niệu.
5. Tai biến và xử trí trong chụp niệu quản bể thận ngược dòng
Kỹ thuật chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng có thể thất bại kỹ thuật do không đặt được ống thông niệu đạo hoặc ống thông niệu quản. Tình trạng không đặt ống thông niệu quản có thể do bệnh nhân có u bàng quang, u tiền liệt tuyến, viêm bàng quang, hẹp lỗ niệu quản sau phẫu thuật hoặc xạ trị. Bên cạnh đó, người bệnh có thể thấy đau, bởi vậy cần chuẩn bị tâm lý và bác sĩ cần thực hiện thao tác nhẹ nhàng, cẩn thận.
Ngoài ra, người bệnh có thể gặp chấn thương do thủ thuật, bởi vậy trong quá trình thực hiện cần đảm bảo thao tác đúng kỹ thuật, nhẹ nhàng, tránh dùng dây dẫn kim loại.
Trong đó nhiễm trùng là tai biến quan trọng, có thể xảy ra ngay cả khi sát khuẩn cẩn thận. Bệnh nhân có thể dùng kháng sinh trước và sau xét nghiệm.
Một số hình ảnh chụp niệu quản bể thận ngược dòng
Chụp niệu quản bể thận ngược dòng không phải là kỹ thuật quá phức tạp nhưng cũng đòi hỏi đội ngũ bác sĩ chẩn đoán hình ảnh và cơ sở vật chất y tế đầy đủ, hiện đại và Vinmec là nơi hội tụ đầy đủ các yêu cầu trong phương pháp kỹ thuật này từ trang thiết bị Y tế hiện đại đạt chuẩn quốc tế đến đội ngũ bác sỹ tay nghề chuyên môn vững vàng, quy trình làm việc và kiểm soát chuyên nghiệp.
Đối với bệnh nhân chưa được chẩn đoán hay điều trị: Việc thăm khám tổng quát bằng các phương pháp thường qui khác là cần thiết để phát biện các bất thường. Sau đó nếu được yêu cầu chụp niệu quản bể thận ngược dòng để hỗ trợ trong việc chẩn đoán và điều trị sẽ được đánh giá toàn diện và lập kế hoạch điều trị tốt nhất, hạn chế tới mức thấp nhất các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình điều trị cũng như đánh giá kết quả điều trị. Mục đích chẩn đoán và điều trị với hiệu quả cao nhất phù hợp với tinh thần: LẤY KHÁCH HÀNG LÀM TRỌNG TÂM mà hệ thống bệnh viện Vinmec đang xây dựng.
Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec thực hiện chụp số hóa niệu quản bể thận ngược dòng cho kết quả chính xác, hình ảnh rõ nét hỗ trợ chẩn đoán điều trị hiệu quả cho người bệnh.
Bác sĩ Nguyễn Đình Hùng có kinh nghiệm trên 10 năm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh (Siêu âm, CT, MRI). Đã được đào tạo về và thực hành về điện quang can thiệp Gan- mật tại Bệnh viện Bạch Mai (Can thiệp dưới hướng dẫn siêu âm, DSA, CT…) và triển khai tại khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng. Hiện đang là bác sĩ tại Khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
