Progestin điều trị hội chứng buồng trứng đa nang có làm giảm cơ hội mang thai?

Progestin là một trong những phương pháp để điều trị hội chứng buồng trứng đa nang bằng cách dùng một loại hormone có tên gọi là progestin để kích thích kinh nguyệt. Câu hỏi đặt ra là liệu sử dụng hormon này có ảnh hưởng đến khả năng thụ thai hay không?

1. Tổng quan về hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Hội chứng buồng trứng đa nang là một tình trạng gây ra tình trạng kinh nguyệt không đều do sự rụng trứng hàng tháng không diễn ra và nồng độ nội tiết tố androgen (nội tiết tố nam) ở phụ nữ tăng cao. Nồng độ androgen tăng cao đôi khi có thể gây ra sự phát triển của mụn trứng cá hoặc rụng tóc. Hầu hết, nhưng không phải tất cả, phụ nữ bị PCOS đều thừa cân hoặc béo phì và họ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và chứng ngưng thở khi ngủ. Đối với những phụ nữ bị PCOS muốn có thai, thuốc hoặc tiêm thuốc hỗ trợ sinh sản thường cần thiết để giúp phụ nữ rụng trứng.

2. Nguyên nhân của PCOS

Những nguyên nhân gây buồng trứng đa nang vẫn chưa được hiểu hoàn toàn, liên quan đến hệ thống sinh sản, người ta tin rằng mức độ bất thường của hormone hoàng thể hóa tuyến yên (LH) và mức độ cao của hormone nam (androgen) cản trở chức năng bình thường của buồng trứng.

Đối với chu kỳ kinh nguyệt bình thường, bộ não (bao gồm cả tuyến yên), buồng trứng và tử cung thường tuân theo một chuỗi các sự kiện mỗi tháng một lần, trình tự này giúp chuẩn bị cho cơ thể để mang thai. Hai hormone là hormone kích thích nang trứng (FSH) và LH được tạo ra bởi tuyến yên. 2 hormone khác, progesterone và estrogen, được tạo ra bởi buồng trứng. Trong nửa đầu của chu kỳ, sự gia tăng nhỏ FSH kích thích buồng trứng phát triển một nang trứng (noãn). Nang trứng tạo ra lượng estrogen tăng cao, làm cho niêm mạc tử cung dày lên và tuyến yên tiết ra một lượng rất lớn LH. Sự “tăng đột biến” của LH ở vòng giữa này làm cho trứng được giải phóng khỏi buồng trứng (gọi là rụng trứng).

Nếu trứng được thụ tinh bởi tinh trùng, nó sẽ phát triển thành phôi thai và sẽ đi qua ống dẫn trứng đến tử cung. Sau khi rụng trứng, buồng trứng sản xuất cả estrogen và progesterone, giúp chuẩn bị cho tử cung để có thể làm tổ và mang thai.

Ở phụ nữ bị PCOS, nhiều nang nhỏ (nang nhỏ có đường kính từ 4 đến 9 mm) tích tụ trong buồng trứng, do đó có thuật ngữ buồng trứng đa nang. Không có nang nào trong số những nang nhỏ này có khả năng phát triển đến kích thước có thể kích hoạt rụng trứng. Kết quả là, nồng độ estrogen, progesterone, LH và FSH trở nên mất cân bằng. Androgen thường được sản xuất bởi buồng trứng và tuyến thượng thận. Nội tiết tố androgen có thể tăng lên ở phụ nữ bị PCOS do nồng độ LH cao nhưng cũng có thể do lượng insulin cao thường thấy với PCOS.

Hệ thống trao đổi chất kiểm soát quá trình xử lý carbohydrate, chất béo và protein. Các hormone quan trọng trong hệ thống trao đổi chất bao gồm insulin, glucagon, peptide giống glucagon, và nhiều loại khác. PCOS có liên quan đến nồng độ insulin trong máu tăng cao. Insulin là một loại hormone được sản xuất bởi các tế bào chuyên biệt trong tuyến tụy. Insulin điều chỉnh lượng đường trong máu, khi lượng đường trong máu tăng lên các tế bào này sẽ sản xuất insulin để giúp cơ thể sử dụng glucose làm năng lượng.

• Nếu lượng đường không đáp ứng với mức insulin bình thường, tuyến tụy sẽ sản xuất nhiều insulin hơn. Sản xuất quá mức insulin được gọi là tăng insulin máu;
• Khi lượng insulin tăng cần thiết để duy trì lượng đường bình thường, một người được cho là kháng insulin;
• Khi mức đường huyết không được kiểm soát hoàn toàn, ngay cả khi lượng insulin tăng lên, người đó được cho là không dung nạp đường;
• Nếu mức đường huyết tiếp tục tăng mặc dù lượng insulin đã tăng, người đó được cho là mắc bệnh tiểu đường loại 2. Kháng insulin và tăng insulin máu có thể xảy ra ở cả phụ nữ cân nặng bình thường và thừa cân bị PCOS. Trong số những phụ nữ bị PCOS, có tới 35% những người béo phì bị rối loạn dung nạp glucose ở độ tuổi 40, trong khi có tới 10% phụ nữ béo phì mắc bệnh tiểu đường loại 2. Nguy cơ mắc các tình trạng này ở phụ nữ bị PCOS cao hơn nhiều so với phụ nữ không bị PCOS. Tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường, thừa cân và béo phì, cũng như chủng tộc và dân tộc có thể làm tăng khả năng phát triển bệnh tiểu đường ở phụ nữ mắc PCOS.

3. Triệu chứng PCOS

Những thay đổi về nồng độ hormone được mô tả ở trên gây ra các triệu chứng cổ điển của PCOS, bao gồm kinh nguyệt không đều và không thường xuyên, rụng tóc, mụn trứng cá và khó mang thai. Các dấu hiệu và triệu chứng của buồng trứng đa nang thường bắt đầu vào khoảng thời gian dậy thì, mặc dù một số phụ nữ không phát triển các triệu chứng cho đến cuối tuổi vị thành niên hoặc thậm chí ở tuổi trưởng thành sớm.

• Kinh nguyệt không đều: Nếu không rụng trứng, niêm mạc tử cung không rụng và mọc lại như trong chu kỳ kinh nguyệt bình thường. Thay vào đó, nội mạc tử cung trở nên dày hơn và có thể rụng bất thường, dẫn đến chảy máu nhiều hoặc kéo dài. Kinh nguyệt không đều hoặc không có kinh nguyệt có thể làm tăng nguy cơ phát triển quá mức của nội mạc tử cung ở phụ nữ hoặc thậm chí là ung thư nội mạc tử cung. Phụ nữ bị PCOS thường có ít hơn sáu đến tám kỳ kinh nguyệt mỗi năm. Một số phụ nữ có chu kỳ bình thường trong tuổi dậy thì, chu kỳ này có thể trở nên không đều nếu phụ nữ trở nên thừa cân.
• Tăng cân và béo phì: PCOS có liên quan đến tăng cân dần dần và béo phì ở khoảng một nửa phụ nữ. Đối với một số phụ nữ bị PCOS, béo phì phát triển ở tuổi dậy thì.
• Mọc lông và mụn trứng cá: Mọc lông có thể thấy ở môi trên, cằm, cổ, vùng tóc mai, ngực, bụng trên hoặc dưới, cánh tay trên và đùi trong. Mụn trứng cá là một tình trạng da gây nhờn và tắc nghẽn các nang lông.
• Vô sinh: Nhiều phụ nữ bị PCOS không rụng trứng thường xuyên và những phụ nữ này có thể mất nhiều thời gian hơn để mang thai.
• Bệnh tim: Phụ nữ béo phì và cũng bị kháng insulin hoặc tiểu đường có thể tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành, làm tăng nguy cơ bị đau tim. Không biết chắc chắn liệu phụ nữ bị PCOS có tăng nguy cơ mắc tình trạng này hay không. Giảm cân và điều trị các bất thường về insulin đều có thể làm giảm nguy cơ này.
• Ngưng thở khi ngủ: Ngưng thở khi ngủ là một tình trạng gây ra các cơn ngắn trong đó ngừng thở (ngưng thở) trong khi ngủ. Bệnh nhân gặp vấn đề này thường cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ ban ngày. Ngoài ra, có bằng chứng cho thấy những người bị chứng ngưng thở khi ngủ không được điều trị sẽ tăng nguy cơ kháng insulin, béo phì, tiểu đường và các vấn đề tim mạch, chẳng hạn như huyết áp cao, đau tim, nhịp tim bất thường hoặc đột quỵ. Ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra ở 50% phụ nữ bị PCOS. Tình trạng này có thể được chẩn đoán bằng một nghiên cứu về giấc ngủ và một số phương pháp điều trị có sẵn.
• Các vấn đề khác: Phụ nữ mắc PCOS có nhiều nguy cơ mắc các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bao gồm trầm cảm và lo lắng, rối loạn chức năng tình dục, rối loạn ăn uống.

4. Progestin và cơ hội mang thai

Theo một nghiên cứu Viện Y tế Quốc gia, hormone progestin thường được sử dụng như một bước đầu tiên trong điều trị vô sinh đối với hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) có làm giảm khả năng thụ thai và sinh con.

PCOS là một chứng rối loạn trong đó buồng trứng và đôi khi là tuyến thượng thận tạo ra một lượng dư thừa hormone được gọi là androgen. Phụ nữ bị PCOS thường có kinh nguyệt không đều và có thể khó mang thai. Điều trị vô sinh cho những người có tình trạng này thường bao gồm kích thích rụng trứng bằng thuốc. Trước khi kích thích rụng trứng, bác sĩ có thể cho người bệnh dùng một đợt progestin. Progestin sẽ làm niêm mạc tử cung dày lên. Nếu không dùng progestin liên tục để duy trì sự dày lên này thì niêm mạc tử cung sẽ bong ra và bắt đầu chảy máu. Ý nghĩa cốt lõi đằng sau phương pháp điều trị là thúc đẩy sự ra máu xảy ra vào đầu chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những phụ nữ bỏ qua điều trị progestin trước khi dùng thuốc hỗ trợ sinh sản có khả năng thụ thai cao hơn gấp 4 lần so với những phụ nữ được sử dụng progestin. Cuối cùng, 20% phụ nữ không nhận progestin đã sinh con so với khoảng 5% phụ nữ nhận progestin.

Bác sĩ y khoa Esther Eisenberg, thuộc Chi nhánh Khoa học Sinh sản của Viện Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người Quốc gia Eunice Kennedy Shriver (NICHD) cho biết, kết quả chỉ ra rằng điều trị bằng progestin trước khi kích thích rụng trứng sẽ phản tác dụng trong việc giúp phụ nữ mắc PCOS có thai.

Nghiên cứu được thực hiện bởi Michael P. Diamond, MD, Đại học Wayne State ở Detroit, Richard S. Legro, MD, Đại học Y Penn State ở Hershey và các nhà nghiên cứu tại 16 cơ sở trong Mạng lưới Y học Sinh sản Hợp tác NICHD (RMN ) đã phân tích dữ liệu từ một nghiên cứu RMN năm 2007 so sánh hai phương pháp điều trị khả năng sinh sản cho phụ nữ bị PCOS là điều trị bằng thuốc tiêu chuẩn clomiphene để kích thích rụng trứng và thuốc điều trị tiểu đường metformin.

Phụ nữ mắc PCOS thường xuyên bị kháng insulin, một tình trạng mà cơ thể không sử dụng insulin đúng cách. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại thuốc như metformin khiến cơ thể nhạy cảm hơn với insulin và có thể làm tăng tỷ lệ rụng trứng ở phụ nữ bị PCOS. Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2007 cho thấy rằng phụ nữ chỉ dùng metformin ít có khả năng mang thai và sinh con hơn những người dùng clomiphene hoặc kết hợp clomiphene và metformin.

Phân tích dữ liệu hiện tại từ nghiên cứu năm 2007 đã so sánh hiệu quả của việc kích thích rụng trứng kết hợp với điều trị progestin trước với hiệu quả của việc kích thích rụng trứng đơn thuần cho thấy rằng khi phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt tự nhiên, 72% sẽ rụng trứng vào tháng tiếp theo và khoảng 5% những phụ nữ này đã có thể thụ thai.

Tuy nhiên, những phụ nữ được tiêm một liều progestin thì 30% đã kích thích rụng trứng và gần 7% những phụ nữ này đã thụ thai.

Để đảm bảo an toàn và có được hiệu quả cao khi điều trị buồng trứng đa nang, người bệnh cần đến bệnh viện uy tín để thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa và có phác đồ điều trị cụ thể. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, giúp khách hàng phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm giúp điều trị dễ dàng, không tốn kém. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư phụ khoa (Ung thư cổ tử cung) ngay cả khi chưa có triệu chứng.

Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản dành cho khách hàng là nữ giới, không giới hạn độ tuổi và có thể có những triệu chứng như sau:

• Chảy máu bất thường vùng âm đạo
• Gặp vấn đề về kinh nguyệt: chu kỳ kéo dài bất thường, kinh nguyệt không đều
• Dịch âm đạo bất thường (có mùi hôi, màu sắc khác bình thường)
• Đau, ngứa vùng kín
• Khách hàng nữ có một vài yếu tố nguy cơ như vệ sinh cá nhân không tốt, quan hệ tình dục không an toàn, nạo phá thai,…
• Khách hàng nữ có triệu chứng khác như: Dịch âm đạo bất thường, ngứa, đau vùng kín, chảy máu âm đạo bất thường.

Khi đăng ký Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, khách hàng sẽ được:

• Khám chuyên khoa Phụ khoa
• Siêu âm tử cung buồng trứng qua đường âm đạo
• Siêu âm tuyến vú hai bên
• Các xét nghiệm như: Treponema pallidum test nhanh, Chlamydia test nhanh, lấy bệnh phẩm làm phiên đồ tế bào cổ tử cung – âm đạo, vi khuẩn nhuộm soi ( dịch âm đạo nữ), HPV genotype PCR hệ thống tự động,
• Tổng phân tích nước tiểu bằng máy tự động.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

Nguồn tham khảo: nih.gov, uptodate.com