Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Virus RSV – virus hợp bào hô hấp là một trong những nguyên nhân gây bệnh đường hô hấp thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ với khả năng lây lan rất mạnh. Hiện vẫn chưa có vaccine bảo vệ trẻ khỏi virus này. Nhiễm virus thể hợp bào là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ dưới hai tuổi và nó rất nguy hiểm cho trẻ. Bệnh này có thể gặp quanh năm nhưng thường là vào mùa mưa ở các tỉnh phía Nam hay mùa lạnh ở các tỉnh phía Bắc.
1. RSV là gì?
RSV là tên viết tắt của virus hợp bào hô hấp (Respiratory syncytial virus – RSV). Loại virus đường hô hấp này thường gây ra các triệu chứng nhẹ, giống như cảm lạnh ở trẻ lớn và người lớn, nhưng nó có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
RSV là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ em dưới 1 tuổi. Hầu hết trẻ em bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi.
2. Đặc điểm thời gian gây bệnh hô hấp ở trẻ bởi virus RSV
Các đợt bùng phát RSV phổ biến nhất từ tháng 10 hoặc tháng 11 đến tháng 4 hoặc tháng 5, với đỉnh điểm vào tháng 1 và tháng 2. Trẻ em (và người lớn) có thể bị nhiễm virus RSV nhiều lần trong một mùa. Tuy nhiên, nhiễm trùng lặp lại thường ít nghiêm trọng hơn nhiễm trùng đầu tiên.
3. Sự lây lan của virus RSV
Virus RSV lây lan dễ dàng qua các giọt nhỏ trong không khí hoặc do tiếp xúc với bề mặt bị ô nhiễm. Một đứa trẻ có thể nhiễm RSV khi một người bị nhiễm bệnh hắt hơi hoặc ho ở gần đó, hoặc bằng cách chạm vào bề mặt bị ô nhiễm, như đồ chơi, sau đó đưa ngón tay vào hoặc gần miệng, mũi hoặc mắt của mình.
Virus có thể sống trên các bề mặt cứng chẳng hạn như tay nắm cửa, mặt bàn và đồ chơi trong tối đa sáu giờ và trên các bề mặt mềm như tay hoặc khăn giấy – trong 30 phút hoặc hơn.
Những người bị RSV thường có thể lây nhiễm cho người khác từ ba đến tám ngày.
4. Các triệu chứng của RSV ở trẻ em
Các triệu chứng RSV nhẹ tương tự như trẻ bị viêm đường hô hấp trên, cảm lạnh thông thường. Chúng bao gồm:
- Sổ mũi
- Ho
- Sốt
- Tắc nghẽn mũi
- Hắt xì
- Kém ăn
- Khó chịu và bồn chồn
Trẻ nhiễm virus RSV có những triệu chứng như sổ mũi, ho, sốt,…
5. RSV có thể trở thành một căn bệnh nghiêm trọng hơn
Ở trẻ em, RSV là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm tiểu phế quản và viêm phổi. Ít nhất một phần tư trẻ em có các dấu hiệu của viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi khi nhiễm RSV lần đầu tiên.
- Viêm tiểu phế quản làm cho các đường dẫn khí nhỏ trong phổi sưng lên và chứa đầy chất nhầy, hạn chế lưu thông khí.
- Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng ở một hoặc cả hai bên phổi.
Các triệu chứng của viêm tiểu phế quản và viêm phổi bao gồm:
- Thở khò khè
- Thở nhanh
- Thở khó (phập phồng lỗ mũi, càu nhàu, đầu nhấp nhô, hoặc giật mạnh giữa các xương sườn hoặc vùng cổ dưới khi thở)
- Môi và móng tay hơi xanh hoặc xám (do lượng oxy trong máu giảm)
- Sốt
Trường hợp cần gọi bác sĩ để được trợ giúp và điều trị. Bạn hãy gọi cho bác sĩ nếu trẻ có các triệu chứng giống như cảm lạnh và:
- Có bất kỳ triệu chứng nào của viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi
- Dưới 3 tháng tuổi
- Sinh non và nhỏ hơn 2 tuổi
- Trẻ từ 3 tháng đến 6 tháng tuổi và sốt từ 38 độ C trở lên
- Trên 6 tháng và có nhiệt độ từ 39 độ C trở lên
- Có vấn đề về phổi hoặc tim
- Có hệ thống miễn dịch suy yếu
Ngoài ra, bạn cũng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu trẻ ở mọi lứa tuổi có các triệu chứng RSV và dấu hiệu mất nước. Các dấu hiệu mất nước bao gồm:
- Nước tiểu sẫm màu, có mùi nồng
- Hơn sáu giờ mà không đi tiểu
- Hôn mê
- Miệng và môi khô
- Không có nước mắt khi khóc
- Mắt trũng
- Bàn tay và bàn chân cảm thấy lạnh và trông có vẻ khô ráp
- Chóng mặt hoặc mê sảng
- Buồn ngủ quá mức hoặc quấy khóc kích thích
6. Nhóm trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm RSV nghiêm trọng hơn không?
Mặc dù hầu hết trẻ em phục hồi sau RSV mà không có bất kỳ biến chứng nào, nhưng nhóm trẻ có nguy cơ thường bị nhiễm trùng nặng hơn, có thể phải điều trị tại bệnh viện. Nhóm trẻ có nguy cơ cao nhất bao gồm:
- Trẻ sinh non
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 6 tháng tuổi trở xuống
- Trẻ em dưới 2 tuổi bị dị tật tim bẩm sinh hoặc bệnh phổi mãn tính
- Trẻ em bị suy giảm hệ miễn dịch
- Trẻ bị rối loạn thần kinh cơ (đặc biệt là trẻ khó nuốt hoặc khó tiết dịch nhầy)
Trẻ sinh non nhiễm virus RSV thường có nguy cơ nhiễm trùng nặng hơn
7. Chẩn đoán bệnh do virus RSV
Khi đến khám tại văn phòng, bác sĩ có thể chẩn đoán RSV bằng cách sử dụng xét nghiệm RSV nhanh, có thể cho kết quả sau khoảng 10 phút. (Xét nghiệm này được thực hiện bằng việc hút chất tiết ở mũi hoặc ngoáy họng cho con bạn.)
Bác sĩ cũng sẽ khám sức khỏe và có thể sử dụng máy đo oxy xung để kiểm tra mức oxy trong máu của trẻ. Với một cảm biến được gắn vào ngón tay hoặc ngón chân một cách dễ dàng bác sĩ sẽ có được kết quả về mức oxy trong máu để đảm bảo rằng trẻ được cung cấp đủ oxy.
Để kiểm tra tắc nghẽn phổi, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang phổi, mặc dù điều này thường không cần thiết.
Trẻ sơ sinh ít nhất 3 tháng tuổi trở lên khỏe mạnh không cần đi khám bác sĩ chỉ để được chẩn đoán xác định RSV.
8. Điều trị bệnh do virus RSV
Giống như cảm lạnh thông thường, không có thuốc chữa RSV. Các triệu chứng nhẹ có thể tự biến mất sau một hoặc hai tuần. Cơn ho có thể kéo dài. Các triệu chứng thường tồi tệ nhất vào ngày thứ ba đến ngày thứ năm.
Nếu trẻ diễn biến viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản bội nhiễm, trẻ có thể được kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn. (Thuốc kháng sinh sẽ không có tác dụng tự điều trị RSV vì nó là một loại virus.)
Ước tính có khoảng 1 đến 3 phần trăm trẻ em nhiễm RSV cần phải ở lại bệnh viện để được điều trị bằng oxy và truyền dịch qua đường tĩnh mạch. Hầu hết đều dưới 6 tháng. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, trẻ chỉ ở lại bệnh viện vài ngày và thường hồi phục hoàn toàn trong vòng hai tuần.
9. Một số biện pháp giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn khi mắc bệnh do virus RSV
- Cho trẻ uống nhiều nước để giữ cho trẻ đủ nước. Nếu bạn đang cho con bú, hãy cho con bú thường xuyên, thậm chí là nhiều hơn so với bình thường.
- Sử dụng dung dịch nước muối nhỏ mũi. Nhỏ một vài giọt vào mũi để làm lỏng chất nhầy, sau đó sử dụng ống tiêm bóng đèn hoặc máy hút mũi để hút nhẹ ra.
- Sử dụng máy xông hơi sương mát để làm ẩm đường thở của trẻ, giúp trẻ dễ thở hơn. Làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất để giữ sạch sẽ máy xông hơi vì nó có thể lây lan vi trùng qua không khí nếu bị bẩn.
- Giữ cho trẻ có thể tránh xa các loại khói gây khó chịu, chẳng hạn như khói thuốc lá, khói sơn mới và khói gỗ, có thể làm cho việc thở khó khăn hơn. Tiếp xúc với khói thuốc lá khiến trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm RSV nghiêm trọng hoặc một loại vi rút hô hấp khác.
- Có thể cho trẻ uống liều lượng acetaminophen hoặc ibuprofen phù hợp với lứa tuổi. Nếu trẻ dưới 3 tháng tuổi, hãy hỏi bác sĩ để xem có ổn không khi cho trẻ dùng acetaminophen để giảm bớt sự khó chịu. Khi trẻ được 3 tháng tuổi, bạn có thể cho trẻ uống acetaminophen dành cho trẻ em với liều lượng thích hợp. Khi trẻ được ít nhất 6 tháng tuổi, bạn có thể cho trẻ uống acetaminophen hoặc ibuprofen dành cho trẻ em với liều lượng thích hợp.
- Đừng cho trẻ uống thuốc trị cảm lạnh không kê đơn trừ khi bác sĩ yêu cầu. Những biện pháp khắc phục này có vẻ hiệu quả trong thời gian ngắn, nhưng chúng có thể làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn và có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.
Khi trẻ bị nhiễm virus RSV, bạn nên cho trẻ uống nhiều nước
10. Phương pháp dự phòng để ngăn ngừa RSV ở trẻ
Những biện pháp phòng ngừa này có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm cả RSV. Đây là những thực hành tốt cho tất cả các gia đình nhưng đặc biệt quan trọng nếu trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm RSV nghiêm trọng hơn.
- Thường xuyên rửa tay đối với tất cả thành viên trong gia đình và kể cả trẻ. Nhắc nhở những người chăm sóc con bạn cũng phải tận tâm khi làm việc đó. Ở nhà, yêu cầu tất cả những người đến thăm rửa tay trước khi tiếp xúc với trẻ.
- Tránh đám đông và những người bị bệnh.
- Làm sạch và khử trùng các bề mặt và đồ vật, chẳng hạn như tay nắm cửa và đồ chơi được chạm vào thường xuyên.
- Giữ cho trẻ có thể không tiếp xúc trực tiếp hoặc tránh xa khói thuốc lá và các loại khói gây khó chịu khác.
- Không dùng chung hoặc để người khác dùng chung dụng cụ ăn uống với con bạn.
- Nuôi con bằng sữa mẹ cung cấp các kháng thể chống nhiễm trùng.
- Bắt đầu từ 6 tháng tuổi, em bé nên được tiêm phòng cúm hàng năm vào mùa thu hoặc đầu mùa đông. Nếu trẻ bị cúm và RSV, trẻ có thể bị nhiễm trùng nặng hơn.
- Đảm bảo rằng những người lớn xung quanh trẻ được chủng ngừa DTaP, để bảo vệ khỏi bệnh ho gà. Nếu trẻ bị ho gà và RSV, trẻ có thể bị nhiễm trùng nặng hơn.
- Nếu trẻ có nguy cơ cao. Hãy cân nhắc sắp xếp dịch vụ chăm sóc tại nhà trong mùa RSV (thường là tháng 10 hoặc tháng 11 đến tháng 4 hoặc tháng 5, cao điểm vào tháng Giêng và tháng Hai).
11. RSV có phải là mối quan tâm nghiêm trọng đối với trẻ lớn hơn và người lớn không?
RSV không phải là mối quan tâm về sức khỏe đối với trẻ em ở tuổi đi học và người lớn như đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Hệ thống miễn dịch của những đối tượng này mạnh hơn và đường thở của họ lớn hơn và ít có nguy cơ bị tắc nghẽn nguy hiểm do viêm nhiễm. Hầu hết trẻ lớn hơn và người lớn bị RSV chỉ đơn giản là bị nhiễm trùng đường hô hấp trên với đặc điểm là ho.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và sạch thoáng tối đa.
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Nguồn tham khảo: babycenter.com
