Lác mắt: Khi nào nên phẫu thuật?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái Hưng – Khoa Khám bệnh & Nội khoa – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Mổ lác mắt là phương pháp điều chỉnh các cơ bám trên mắt, giúp mắt thăng bằng trở lại. Khi nào nên phẫu thuật chỉnh mắt lác? Mổ mắt lác có nguy hiểm không? là những vấn đề được nhiều người quan tâm.

1. Khi nào nên mổ lác mắt?

Lác mắt hay lé mắt là tình trạng hai đồng tử mắt không nằm ở vị trí cân đối, một mắt nhìn thẳng trong khi mắt kia có thể hướng về phía trong, hướng ra phía ngoài, hiếm gặp hơn có thể lệch lên trên hoặc xuống dưới. Lác mắt rất phổ biến ở trẻ em vì khả năng kiểm soát các cơ mắt của trẻ còn yếu và cơ chế tạo sự thẳng hàng của hai mắt chưa phát triển. Khi trẻ lớn hơn, tình trạng lác mắt sẽ giảm, tuy nhiên nếu trẻ lác mắt kéo dài sau 4 tháng tuổi, cần phải chú ý theo dõi để điều trị cho trẻ. Tình trạng lác mắt ở trẻ lớn có thể do sự phát triển bất thường của cơ chế tạo sự thẳng hàng hai mắt hoặc do hậu quả của các bệnh khúc xạ mắt như cận thị, viễn thị, làm mắt tăng điều tiết. Lác mắt ở người trưởng thành có thể là do lác bẩm sinh không được điều trị khi còn nhỏ. Ngoài ra, lác ở người lớn có thể do các chấn thương, bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, đục thủy tinh thể, tổn thương võng mạc….làm liệt cơ vận nhãn.

Điều trị lác mắt có nhiều phương pháp như chỉnh kính phù hợp với mắt; điều trị nhược thị bằng phương pháp bịt mắt, gia phạt, chỉnh thị bằng máy; điều trị bằng thuốc hoặc độc tố botulium,… Phẫu thuật chỉnh mắt lác ở người lớn và trẻ em được áp dụng khi các phương pháp trên không đạt được kết quả mong muốn hoặc nguyên nhân gây lác mắt là do bất thường của cơ, thần kinh.

Ở trẻ em, nếu lác mắt kiểu tập trung, con ngươi hướng về phía mũi, xuất hiện ở trẻ dưới 18 tuổi và kéo dài dai dẳng, điều trị bằng các phương pháp khác không hiệu quả, phẫu thuật có thể tiến hành khi trẻ được 2 tuổi. Với lác mắt kiểu con ngươi hướng ra ngoài, về phía tai, nếu những phương pháp điều trị khác không hiệu quả, bác sĩ sĩ có thể đợi khi trẻ 4-5 tuổi mới tiến hành phẫu thuật. Không nên phẫu thuật muộn hơn vì để càng lâu, dây thần kinh thị lực sẽ khó điều chỉnh, những tật xấu của mắt cũng khó chữa trị. Nên mổ luôn nếu lác mắt ở trẻ phát hiện muộn, khi trẻ trên 7 tuổi.

2. Phẫu thuật chỉnh lác mắt thực hiện như thế nào?

Quy trình mổ lác mắt thường qua những bước sau đây:

• Khám trước khi mổ: khám giác quan-vận động để giúp đánh giá hướng nhìn của mắt, qua đó định hướng kế hoạch mổ, cơ nào cần được điều chỉnh làm yếu đi, tăng cường thêm hoặc chuyển vị trí,… Việc mổ lác mắt ở một hoặc hai mắt phụ thuộc vào độ lác, hình thái lác, chức năng cơ và các yếu tố khác như độ rộng hẹp của khe mi, khả năng quy tụ,… Do đó nên trong thực tế, có những bệnh nhân bị lác một mắt nhưng lại mổ cả hai mắt và ngược lại, có những trường hợp lác hai mắt nhưng chỉ cần mổ một mắt.
• Mổ lác mắt: Phẫu thuật mắt lác ở trẻ em cần gây mê toàn thân, phẫu thuật mắt lác ở người lớn có thể gây mê toàn thân hoặc gây tê tại chỗ. Cần nhịn ăn trước khi mổ 8 tiếng. Bác sĩ sẽ mở mi mắt và giữ mi bằng vành mi, một đường mổ nhỏ được tạo ra trên kết mạc để tiếp cận các cơ mắt. Các cơ mắt có thể được điều chỉnh bằng:
  • Các kỹ thuật làm yếu cơ mắt như lùi cơ (đưa chỗ bám của cơ lùi về sau), cắt buông cơ (cắt đứt cơ mà không cần khâu nối lại), cố định cơ sau xích đạo (khâu cố định thân cơ vào củng mạc sau xích đạo, thường được phối hợp với lùi cơ)
  • Các kỹ thuật kéo căng cơ như rút ngắn cơ (cắt một đoạn đầu cơ và khâu trở lại chỗ bám cũ, thường dùng cho cơ thẳng), gấp cơ (gấp một đoạn cơ hoặc gân cơ để tăng cường tác dụng cơ, thường dùng cho cơ chéo lớn), khâu cơ ra phía trước (khâu chỗ bám cơ ra trước chỗ bám, dùng để tăng cường tác dụng của một cơ trước đó đã được lùi)
  • Phẫu thuật sợi chỉ điều chỉnh được: trong phẫu thuật này, đầu cơ không được khâu liền vào củng mác mà dùng một sợi chỉ dài và thắt nút cố định bằng một sợi chỉ khác. Có thể kéo nút thắt để điều chỉnh mức độ lùi cơ trong những ngày đầu hậu phẫu. Phẫu thuật sợi chỉ điều chỉnh được thường được sử dụng trong những trường hợp khó tiên đoán được kết quả điều chỉnh sau mổ như mổ lại, lác do bệnh Basedown hoặc do vỡ xương hốc mắt.
• Sau phẫu thuật, bác sĩ sẽ tra mỡ kháng sinh, băng mắt. Bệnh nhân có thể cần thay băng hàng ngày, sử dụng thuốc kháng sinh, giảm đau và kháng viêm. Bệnh nhân sẽ được đánh giá sau phẫu thuật để phát hiện có chỉnh non hay quá chỉnh, có xuất hiện các biến chứng như viêm chân chỉ, tuột cơ, xuất huyết kết mạc…hay không để điều chỉnh, can thiệp kịp thời. Phẫu thuật có thể mang đến tính thẩm cho mắt nhưng không thể đảm bảo thị lực cho hai mắt bằng nhau. Sau phẫu thuật cần thực hiện các bước tập luyện tiếp theo để hoạt động các cơ mắt được cân bằng.

3. Mổ mắt lác có nguy hiểm không?

Mổ lác mắt giúp điều chỉnh các cơ bám trên mắt, giúp đôi mắt thăng bằng và hết lác nên không gây nguy hiểm. Sau khi phẫu thuật chỉnh lác, thị lực hai mắt vẫn được giữ nguyên. Thông thường, mổ lác mắt thường được thực hiện trong 1 đến 2 giờ, ít khi kéo dài lâu hơn. Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được theo dõi một vài giờ ở phòng hậu phẫu, nếu sức khỏe ổn định, bệnh nhân có thể ra về mà không cần ở lại qua đêm. Các biến chứng sau mổ là đỏ mắt, hơi rát, sưng phù kết mạc hoặc mi mắt. Bệnh nhân sẽ được bác sĩ kê các thuốc uống và thuốc nhỏ mắt, các biến chứng sẽ hết trong một vài ngày mà không để lại di chứng. Một vài tuần sau phẫu thuật, bệnh nhân nên hạn chế xem ti vi, điện thoại và các thiết bị điện tử khác, không được bơi trong vòng một tháng. Trẻ cần được nghỉ ngơi một vài ngày sau phẫu thuật trước khi đi học trở lại.

Các ca mổ lác mắt thường diễn ra an toàn, tỉ lệ thành công cao, tuy nhiên một số ít trường hợp mắt vẫn có thể bị lệch trục trong một vài năm sau khi phẫu thuật. 5-10% trẻ cần phẫu thuật lần chỉnh mắt lác lần thứ 2. Do đó, trẻ cần được tái khám, kiểm tra thị lực và vị trí của mắt thường xuyên, ít nhất là đến năm 12 tuổi.

Bệnh mắt lác là bệnh lý dễ phát hiện, và cần phát hiện sớm nhất là ở lứa tuổi trẻ em. Trẻ em dưới 3 tuổi, phát hiện sớm được bệnh thì sau khi điều trị tỉ lệ thành công lên đến 92%. Ở người lớn, lác mắt thường là một triệu chứng của bệnh hoặc biến chứng của một bệnh lý nền. Nhận biết được các dấu hiệu lác mắt, từ đó có thể phát hiện được các bệnh lý nền hoặc các bệnh gây lác mắt. Nếu bạn hoặc những người xung quanh có yếu tố nguy cơ hoặc dấu hiệu mắt lác cần nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa mắt để khám và điều trị.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái Hưng có kinh nghiệm 13 năm là bác sĩ điều trị bệnh về mắt tại Bệnh viện C Đà Nẵng và Bệnh viện Đa khoa Ngũ Hành Sơn – Đà Nẵng. Hiện là Bác sĩ Mắt tại Phòng khám Liên Chuyên khoa Khoa Khám bệnh – Nội khoa Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn