Hai kỹ thuật kiểm tra thận: Siêu âm và xạ hình

Bài viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mai – Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh – Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc

Hiện nay, có nhiều phương pháp thăm dò chức năng thận và đường tiết niệu nói chung. Trong đó, siêu âm thận là kỹ thuật quen thuộc và được ứng dụng rộng rãi. Ngoài ra, chụp xạ hình cũng là một nghiệm pháp y học hạt nhân thường dùng trong lâm sàng, nhưng phức tạp hơn và ít người biết tới.

1. Siêu âm thận

1.1. Định nghĩa

Sóng siêu âm là sóng âm thanh tần số cao, được truyền vào bên trong cơ thể thông qua đầu dò ép ngoài da. Sóng âm thanh di chuyển bên trong cơ thể, phản ánh hình ảnh của của các mô và cơ quan muốn kiểm tra trở lại đầu dò. Tiếng vang (echoes) được ghi lại và dùng kỹ thuật số để biến thành video hoặc hình ảnh.

Siêu âm thận là một phương pháp thăm dò tin cậy, vô hại, không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh, được sử dụng để đánh giá kích thước, hình dạng và vị trí của thận. Siêu âm cũng có thể được sử dụng để đánh giá lưu lượng máu đến thận.

Những hình ảnh thận thu được có thể giúp bác sĩ đánh giá vị trí, kích thước và hình dạng của thận, cũng như lưu lượng máu đến thận. Siêu âm thận thường bao gồm siêu âm bàng quang. Kỹ thuật này không nguy hiểm và không có tác dụng phụ có hại. Không giống như các phương pháp chụp X-quang, siêu âm không sử dụng bức xạ.

1.2. Chỉ định

– Hầu hết các hội chứng, bệnh lý của bộ máy tiết niệu đều có chỉ định siêu âm: U thận, nang thận(lành hoặc ác tính), sỏi tiết niệu, u niệu quản bàng quang(lành và ác tính), các bệnh lý nhiễm trùng, các bệnh lý bẩm sinh của thận….

– Không có chống chỉ định của siêu âm.

– Những lý do khác khiến bạn cần siêu âm thận bao gồm:

• Hướng dẫn chèn kim trong sinh thiết mô thận
• Dẫn lưu dịch do áp xe thận hoặc u nang
• Hỗ trợ bác sĩ đặt ống dẫn lưu vào thận

1.3. Các bước chuẩn bị

• Siêu âm hệ tiết niệu không cần phải chuẩn bị bệnh nhân phức tạp, bạn chỉ cần nhịn tiểu để bàng quang căng trước khi tiến hành siêu âm.
• Bạn sẽ được hướng dẫn thay áo choàng Bệnh viện (BV) (nếu cần), nằm thoải mái trên giường siêu âm và bộc lộ vùng bụng- vùng cần thực hiện siêu âm theo chỉ định.
• Thực hiện siêu âm : BS thực hiện các thăm khám theo đúng chỉ định và yêu cầu kỹ thuật. Quy trình kỹ thuật: một đầu dò sẽ được bôi gel dẫn sóng siêu âm đặt trên da, hướng vể phía thận, mặt cắt ngang phần đi qua rốn thận đo chiều ngang thận. Mặt cắt dọc đo chiều dài và bề dày thận.
• Đối với thăm khám bàng quang, tiểu khung bạn cần nhịn tiểu để bàng quang đầy nước giúp đánh giá tình trạng bàng quang đồng thời thăm khám niệu quản trong tiểu khung, tình trạng của tiền liệt tuyến, tử cung buồng trứng, hạch ở vùng tiểu khung.
• Bạn có thể hơi khó chịu khi siêu âm do đồng thời gel và đầu dò tạo ra cảm thấy lạnh và ướt, nhưng quy trình này không xâm lấn và không đau.
• Sau khi thực hiện thủ tục, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ mô tả tổn thương vào báo cáo. Bạn sẽ nhận được kết quả chẩn đoán và giải thích chi tiết tình trạng bệnh thận hiện tại của mình.

2. Xạ hình thận

2.1. Định nghĩa

Xạ hình là phương pháp ghi hình ảnh sự phân bố một cách đặc hiệu của các chất phóng xạ ở bên trong các cơ quan bằng cách đo hoạt độ phóng xạ của chúng từ bên ngoài cơ thể. Xạ hình không chỉ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đơn thuần về hình thái mà nó còn giúp đánh giá chức năng của cơ quan và một số biến đổi bệnh lí khác của chính cơ quan đó.

Xạ hình chức năng thận bao gồm việc chụp hình thận hàng loạt và lập thận đồ đồng vị hiện đang được áp dụng rộng rãi ở các khoa Y học hạt nhân. Với việc trợ giúp của máy móc ghi đo hiện đại có độ chính xác cao và sử dụng các chất đánh dấu phóng xạ cho hình ảnh có chất lượng tốt, chụp xạ hình thận đã trở thành kỹ thuật không thể thiếu được trong phức hợp thăm dò chức năng thận, góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác chẩn đoán các bệnh lý thận và đường tiết niệu.

Nguyên lý kỹ thuật xạ hình chức năng thận là dùng các chất có đường bài xuất duy nhất ra khỏi cơ thể là qua thận, đánh dấu đồng vị phóng xạ rồi tiêm tĩnh mạch cho bệnh nhân. Ghi lại hình ảnh động học và đồ thị hoạt độ phóng xạ theo thời gian của từng thận, phân tích định tính và định lượng, qua đó sẽ đánh giá được chức năng của từng thận riêng rẽ.

2.2. Chỉ định

• Đánh giá chức năng hai thận hoặc từng thận riêng rẽ.
• Đánh giá và theo dõi các bệnh lý ở thận như: tăng huyết áp do thận, viêm đài bể thận, viêm cầu thận, hoại tử ống thận, suy thận cấp…
• Đánh giá và theo dõi tắc đường tiết niệu.
• Nghi thận một bên.
• Chấn thương thận.
• Đánh giá và theo dõi sau ghép thận.

Chống chỉ định chụp xạ hình thận trong trường hợp:

• Bệnh nhân đang dùng các thuốc ức chế men chuyển (ACE).
• Bệnh nhân đang có thai hoặc cho con bú.

2.3. Rủi ro

Lượng chất phóng xạ cần thiết để chụp xạ hình thận là nhỏ, vì vậy rủi ro sẽ rất thấp. Một số ít người sẽ gặp phản ứng dị ứng. Ngoài ra, vì phải đứng yên trong suốt buổi kiểm tra thận vài bệnh nhân sẽ cảm thấy khó chịu.

Nếu có bất kỳ vấn đề hoặc tình trạng y tế nào, bạn nên cho bác sĩ biết trước. Chẳng hạn như:

• Bạn đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai. Việc quét phóng xạ có thể không an toàn cho thai nhi trong bụng;
• Bạn đang cho con bú sữa mẹ. Các chất phóng xạ có thể ảnh hưởng xấu đến sữa mẹ;
• Bạn dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào hoặc nhạy cảm với chất mủ cao su;
• Bạn mắc phải hội chứng sợ lồng kín (claustrophobic). Trong quá trình quét, các thiết bị chụp ảnh lớn có thể di chuyển rất gần bạn.

2.4. Chuẩn bị và quá trình chụp.

Cần phải loại bỏ trang sức có thể can thiệp vào quá trình quét, có thể phải cởi tất cả hoặc hầu hết quần áo, tùy thuộc vào khu vực nào đang được kiểm tra (có thể được phép giữ đồ lót nếu nó không can thiệp vào xạ hình).

Kỹ thuật viên làm sạch nơi chất đánh dấu phóng xạ sẽ được tiêm trên cánh tay. Một lượng nhỏ chất đánh dấu phóng xạ sẽ được tiêm, thuốc lợi tiểu cũng có thể được tiêm. Bệnh nhân có thể nằm ngửa trên bàn, đứng hoặc ngồi thẳng. Một camera quét lớn sẽ được đặt sát phía trên bụng và quét bức xạ ngay sau khi chất đánh dấu phóng xạ được tiêm. Quét có thể được thực hiện vài phút một lần trong khoảng 30 phút.

Nhiều hình ảnh có thể được chụp từ 1 đến 2 giờ sau khi chất đánh dấu được tiêm. Các bản quét tạo ra hình ảnh khi người theo dõi di chuyển qua thận. Một biểu đồ có thể được thực hiện bằng cách sử dụng thông tin từ quét thận bằng cách vẽ chuyển động của chất đánh dấu qua thận và ghi lại trên biểu đồ. Những bản ghi này cung cấp thông tin về các giai đoạn khác nhau của lưu lượng máu và chức năng thận.

Xạ hình thận thường mất khoảng 30 phút đến 1 giờ. Cần giữ yên trong mỗi lần quét để tránh làm mờ ảnh. Máy ảnh không tạo ra bất kỳ bức xạ nào, vì vậy không tiếp xúc với bất kỳ bức xạ nào nữa trong khi quá trình quét đang được thực hiện

Siêu âm thận và chụp xạ hình là hai thủ tục y tế giúp cung cấp cho bác sĩ các thông tin cần thiết, từ đó chẩn đoán chính xác một vấn đề nghi ngờ về bệnh thận. Với kết quả có được, bác sĩ có thể đưa ra kế hoạch điều trị thích hợp, giúp kiểm soát tốt các triệu chứng mà bạn đang gặp phải.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Việt Nam với đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, chuyên sâu trong nước và nước ngoài, giàu kinh nghiệm.

Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc, thiết bị y tế như máy siêu âm, máy chụp CT, máy chụp X-quang,… tốt nhất trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn 5 sao, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

Nguồn tham khảo: healthline.com, webmd.com