Có an toàn để chủng ngừa sởi – quai bị – rubella (MMR) trong khi mang thai không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy – Bác sĩ Nhi – Trung tâm Nhi – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Việc chủng ngừa bệnh rubella, sởi-rubella (MR) hoặc vắc-xin MMR khi đang mang thai hoặc ngay trước khi mang thai không có nguy cơ nào được biết đến. Tuy nhiên, vắc-xin MMR không được khuyến cáo trong thời kỳ mang thai. Chương trình giám sát được thành lập để giải quyết những lo ngại về lý thuyết từ việc tiêm chủng vi rút vắc-xin rubella sống cho phụ nữ mang thai. Thông tin từ việc giám sát những trường hợp này đã giúp cung cấp thêm sự đảm bảo về việc không có nguy cơ cụ thể do vi rút vắc-xin rubella trong thai kỳ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp những thông tin hữu ích để làm rõ hơn tính an toàn của việc chủng ngừa sởi – quai bị – rubella (MMR) trong khi mang thai.

1. Vắc-xin sởi – quai bị – rubella (Measles, Mumps, and Rubella – MMR) là gì?

1.1. Định nghĩa

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do siêu vi khuẩn gây ra với các triệu chứng sốt, phát ban, chảy nước mũi, ho, mắt đỏ. Bệnh sởi dễ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng và đôi khi gây tử vong bao gồm viêm màng não ở trẻ em và viêm phổi ở người lớn. Bệnh quai bị là một loại bệnh truyền nhiễm, có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào. Trong đó trẻ em 5 đến 8 tuổi dễ bị nhất, người lớn ít mắc. Bệnh này gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nặng nhất là vô sinh.

Bệnh Rubella có thể gặp ở mọi lứa tuổi và không phân biệt giới tính nhưng nguy hiểm nhất của bệnh Rubella là khi gặp ở phụ nữ đang mang thai, đặc biệt là thai kỳ ở giai đoạn 3 tháng đầu. Theo các điều tra nghiên cứu thì nếu mẹ mang thai 3 tháng đầu mà bị nhiễm virus Rubella thì tỷ lệ trẻ sinh ra bị nhiễm virus Rubella rất cao, trên 90% (trung bình từ 50 – 80%) và nếu bị nhiễm từ 3 tháng tiếp theo thì tỷ lệ trẻ sinh ra mắc bệnh Rubella khoảng từ 10 – 30%. Dị tật gặp ở thai nhi sau khi sinh (hội chứng Rubella bẩm sinh) có thể là điếc, bệnh tim bẩm sinh, bệnh đục thuỷ tinh thể, bệnh đầu nhỏ (chậm phát triển), bệnh bại não hoặc các dị dạng về xương, tổn thương các xương dài, mù mắt…

Vắc-xin MMR là vắc-xin sống, giảm độc lực. Vắc-xin được điều chế từ virus sởi chủng Edmonston, virus quai bị chủng Jeryl Lynn và virus rubella chủng Wistar RA 27/3 sống, giảm độc lực. Virus rubella được nuôi cấy trên nguyên bào sợi lưỡng bội ở phổi người (WI 38), còn virus sởi và quai bị được nuôi cấy trên tế bào phôi thai gà.

Vắc xin MMR là vắc-xin sống giúp tạo miễn dịch cho cả 3 bệnh sởi – quai bị – rubella

Vắc-xin được đông khô và có nước hồi chỉnh kèm theo. Sản phẩm có dạng viên đông khô màu trắng có ánh vàng. Vắc-xin MMR dùng để tiêm phòng tạo miễn dịch phòng cho cả 3 bệnh sởi, quai bị, rubella.

1.2. Triệu chứng của bệnh sởi – quai bị – rubella

Bệnh sởi gây phát ban, sốt cao, ho, đau họng, chảy nước mũi và đỏ, chảy nước mắt. Người này có thể lây virus cho người khác từ 4 ngày trước khi phát ban xuất hiện cho đến 4 ngày sau khi hết.

Bệnh quai bị gây sốt, nhức đầu, đau nhức cơ thể và sưng tuyến nước bọt dưới tai, có thể gây sưng húp má và hàm.

Bệnh Rubella (bệnh sởi Đức) thường gây phát ban nhẹ kèm theo sốt. Các triệu chứng khác có thể bao gồm nhức đầu, đau nhức khớp, chảy nước mũi và mắt đỏ.

Hiếm khi các vấn đề nghiêm trọng có thể xảy ra với những loại virus này, bao gồm viêm phổi, viêm màng não, điếc và tử vong.

1.3. Thuốc chủng ngừa MMR?

Vắc-xin bệnh sởi-quai bị-rubella (MMR), thường được tiêm cho những trẻ từ 9 – 12 tháng tuổi, đang ở trong vùng dịch mà chưa được tiêm vắc-xin MMR thì cần được tiêm phòng một mũi, sau đó tiêm mũi 2 lúc 15 – 18 tháng tuổi, và mũi 3 sau mũi 2 từ 3 – 5 năm.

Người lớn cũng nên được tiêm vắc-xin MMR: bất cứ ai trên 18 tuổi nên tiêm phòng ít nhất một liều vắc-xin MMR nếu chưa được tiêm phòng hoặc tiêm phòng chưa đầy đủ.

Một người đã bị nhiễm bệnh sởi, quai bị hoặc rubella, rất hiếm khi bị nhiễm lại vi rút. Vắc-xin sản sinh các kháng thể chống lại những virus này và bảo vệ chống lại virus trong tương lai. Những kháng thể này thường tồn tại suốt đời.

Những đối tượng không tiêm MMR:

• Đã tiêm vắc-xin MMR theo lịch khuyến cáo.
• Đã có kháng thể IgG của sởi, quai bị, rubella.
• Đã mắc bệnh sởi, quai bị, rubella trước đây.
• Suy giảm miễn dịch, HIV/AIDS, số lượng tiểu cầu thấp.

Những đối tượng cần hoãn tiêm chủng vắc-xin phòng sởi – quai bị – rubella (MMR):

• Dị ứng nặng với lòng đỏ trứng gà (do vắc-xin nuôi cấy trên phôi gà)
• Người đang mang thai, có kế hoạch có thai thì phải tránh mang thai tốt nhất 3 tháng sau khi tiêm vắc-xin MMR (hoặc tối thiểu là 1 tháng sau tiêm).
• Có tiền sử dị ứng với neomycin.
• Đang có bệnh lý cấp tính (sốt hoặc viêm đường hô hấp….)
• Bệnh lao đang tiến triển mà chưa được điều trị hoặc người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch
• Người đang xạ trị hay đang sử dụng corticosteroids liều cao ≥ 2mg/kg/ngày hoặc đã sử dụng Immunoglobulins chưa ngừng được 3 tháng.
• Người có rối loạn về máu, bệnh bạch cầu hay u hạch bạch huyết; hoặc ở người có những khối u tân sinh ác tính ảnh hưởng tới tủy xương hoặc hệ bạch huyết.
• Khách hàng vừa tiêm vắc-xin sống giảm độc lực trong thời gian chưa được 1 tháng.

Một số triệu chứng có thể xuất hiện sau khi tiêm phòng:

• Trong vòng 24 giờ sau tiêm, có thể có phản ứng phụ là đau nhức ở vùng tiêm. Có khoảng 5 – 15% người được tiêm cũng có thể bị sốt nhẹ kéo dài 1 – 2 ngày. Có khoảng 2% người tiêm bị phát ban đỏ dạng sởi, có thể lan tỏa 5 – 12 ngày sau tiêm. Hầu hết các trường hợp, các triệu chứng nói trên thường tự khỏi sau 2 – 3 ngày mà không cần can thiệp y tế.
• Rất ít trường hợp tiêm vắc-xin MMR có phản ứng viêm tuyến nước bọt mang tai, buồn nôn, tiêu chảy, viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn, đau khớp, viêm khớp, viêm đa dây thần kinh, viêm não tủy cấp tính lan tỏa. Đôi khi, có trường hợp sau tiêm người bệnh bị sốt ở mức trung bình và viêm màng não vô khuẩn. Viêm não, bệnh não chiếm tỉ lệ 1/3 triệu liều vắc-xin MMR.
• Thành phần vắc-xin rubella trong vắc-xin MMR có thể gây ra triệu chứng đau khớp và viêm khớp trong thời gian ngắn (tỉ lệ mắc ở phụ nữ: 12-20%, ở trẻ em: 0-3%). Các triệu chứng này thường kéo dài từ vài ngày tới vài tháng, hay gặp hơn ở phụ nữ.
• Rất hiếm trường hợp sau tiêm vắc-xin MMR có phản ứng viêm hạch khu trú, giảm tiểu cầu, ban xuất huyết hay phản ứng phản vệ sau tiêm.

2. Có an toàn để chủng ngừa sởi – quai bị – rubella (MMR) trong khi mang thai không?

2.1. Ảnh hưởng của sởi – quai bị – rubella với phụ nữ mang thai

Trong mỗi lần mang thai, phụ nữ có 3-5% khả năng sinh con bị dị tật bẩm sinh. Đây được gọi là rủi ro nền. Không có bằng chứng rõ ràng cho thấy mắc bệnh sởi hoặc quai bị khi mang thai làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Nhưng có thể tăng nguy cơ sinh non (trước 37 tuần) hoặc sinh con nhẹ cân.

Nếu phụ nữ bị rubella trong khi mang thai, virus có thể truyền sang em bé và gây ra một số dị tật bẩm sinh. Đây được gọi là hội chứng rubella bẩm sinh. Em bé có nhiều khả năng bị ảnh hưởng bởi hội chứng rubella bẩm sinh nếu người mẹ bị nhiễm rubella trong ba tháng đầu của thai kỳ. Ảnh hưởng phổ biến nhất của hội chứng rubella bẩm sinh là mất thính giác. Các triệu chứng khác bao gồm giảm thị lực do đục thủy tinh thể (màng mây hình thành trên thủy tinh thể của mắt) và các khuyết tật khác của mắt, dị tật tim, kích thước đầu nhỏ và chậm phát triển. Không phải tất cả trẻ sơ sinh bị hội chứng rubella bẩm sinh sẽ có tất cả các triệu chứng này. Một số trẻ bị hội chứng rubella bẩm sinh chết ngay sau khi sinh. Vì những vấn đề này, phụ nữ thường được sàng lọc sớm khi mang thai để chắc chắn rằng họ có kháng thể chống lại bệnh rubella.

2.2. Phụ nữ mang thai có nên tiêm phòng sởi – quai bị – rubella

Để có 1 thai kỳ khỏe mạnh và sinh ra đời 1 em bé kháu khỉnh. Các bạn hãy tiêm phòng Sởi – Quai bị – Rubella trước thời điểm mang thai tốt nhất là 3 tháng, tối thiểu là 1 tháng. Đặc biệt không tiêm vắc-xin MMR khi phát hiện mình đã mang thai. Trong trường hợp lỡ tiêm vắc-xin trên rồi mới phát hiện mình mang thai (thời gian từ lúc tiêm vắc-xin đến lúc mang thai chưa được 1 tháng), bạn cần thông báo với bác sĩ để được tư vấn cách chăm sóc thai kỳ tốt nhất. Lưu ý là không có chỉ định chấm dứt thai kỳ với những trường hợp lỡ tiêm ngừa khi mang thai; tuy nhiên, cần khám thai thường xuyên để theo dõi chặt chẽ sự phát triển của thai nhi trong thai kỳ.

Vắc-xin MMR phòng sởi – quai bị – rubella là một trong số vắc-xin hiện có tại Phòng tư vấn và tiêm chủng vắc-xin của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

Những ưu điểm khi tiêm vắc-xin tại Vinmec bao gồm:

• Bệnh nhân sẽ được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% bệnh nhân được tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

Nguồn tham khảo: mothertobaby.org, babycenter.com