Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS.BS Trần Thị Vượng – Bác sĩ Vi sinh – Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Cấy máu được tiến hành khi có dấu hiệu của nhiễm trùng máu (du khuẩn huyết hay nhiễm khuẩn huyết) như sốt cao, lạnh run, tụt huyết áp, hay có những triệu chứng khác. Xét nghiệm cấy máu giúp đánh giá được nguồn gốc gây ra nhiễm trùng. Kết quả cấy máu còn là nền tảng trong việc chọn lựa kháng sinh điều trị.
1. Xét nghiệm cấy máu là gì?
Bình thường, máu là môi trường vô trùng. Khi bác sỹ lâm sàng nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết thì sẽ cho chỉ định cấy máu. Cấy máu là một xét nghiệm nhằm xác định xem có sự hiện diện của các vi sinh vật như vi khuẩn, vi nấm, nấm hiện diện trong máu hay không. Mẫu máu được cho cấy vào trong môi trường đặc biệt trong phòng thí nghiệm và được ủ (môi trường có kiểm soát) từ 1 đến 7 ngày. Cấy máu là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định nhiễm khuẩn huyết, tuy nhiên thực hiện cấy máu có độ nhạy 40%.
2. Chỉ định cấy máu trong trường hợp nào?
Chỉ định cấy máu trong trường hợp tìm nguyên nhân gây sốt hoặc sốc không rõ nguyên nhân
Cấy máu được thực hiện khi nghi ngờ bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết. Triệu chứng nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết bao gồm:
- Bệnh nhân sốt cao, liên tục hoặc sốt rét run
- Các triệu chứng toàn thân khác bao gồm: thể trạng suy kiệt, mạch nhanh, huyết áp tụt.
- Bệnh nhân bị viêm nội tâm mạc, viêm màng não vi khuẩn….
Các trường hợp nhiễm trùng tại các cơ quan khác: như viêm phổi, nhiễm khuẩn tiết niệu, áp xe gan….mà chưa kiểm soát được nhiễm trùng, vi khuẩn có thể vào máu gây nhiễm khuẩn huyết….Vì vậy ngoai việc cấy máu, cần thiết phải cấy dịch tổn thương tại các cơ quan nghi ngờ là ổ nhiễm trùng tiên phát: Cấy đờm, cấy nước tiểu, cấy dịch vết thương…
3. Các nguyên tắc cấy máu
- Cấy máu trước khi sử dụng kháng sinh: trường hợp đã sử dụng kháng sinh thì cần ngưng kháng sinh hoặc cấy máu trước khi sử dụng liều kháng sinh tiếp theo.
- Cấy máu vào lúc sốt cao: lúc này mật độ vi khuẩn trong máu cao, tỷ lệ bắt được vi khuẩn sẽ cao và cho kết quả chinh xác.
- Cấy máu theo nguyên tắc vô trùng: để đảm bảo mẫu máu không bị ngoại nhiễm các vi khuẩn trên da, hoặc từ dụng cụ cấy máu nhiễm vào.
- Nên cấy máu nhiều lần, ở các vị trí khác nhau trên cơ thể ( ít nhất 2 mẫu máu), trường hợp viêm nội tâm mạc có thể cấy máu nhiều lần trong ngày.
Kết quả cấy máu không hữu ích có thể do bệnh nhân đã dùng thuốc kháng sinh gần đây
4. Môi trường cấy máu
- Chai môi trường cấy máu tự động: là các chai cấy máu thương mại. Máu bệnh nhân nghi nhiễm khuẩn huyết sẽ được cho vào chai cấy máu này với thể tích thưởng 8-10ml với người lớn, 3-5ml với trẻ con. Sau đó sẽ được đưa vào máy cấy máu tự động
- Chai môi trường cấy máu tự sản xuất: BHI, hoặc canh thang glucose 2%.
5. Đánh giá kết quả xét nghiệm cấy máu
Chai cấy máu sẽ được theo dõi hàng ngày bằng cách thủ công hoặc máy cấy máu tự động.
Với trường hợp cấy máu bằng máy, nếu có vi khuẩn trong chai cấy máu, máy sẽ báo động để người làm xét nghiệm nhận biết.
Trường hợp cấy máu bằng phương pháp thủ công, bằng chai cấy máu tự sản xuất, người làm xét nghiệm sẽ quan sát các hiện tượng vi khuẩn mọc làm đục môi trường, có xuất hiện váng, hoặc lắng cặn, hoặc tan huyết để phát hiện sự có mặt của vi khuẩn trong chai cấy máu hàng ngày
- Giá trị bình thường: Không có sự tăng trưởng của vi sinh vật trong môi trường cấy. Thông thường sẽ trả kết quả âm tính sau 5 ngày nếu không mọc vi khuẩn.
- Giá trị bất thường: Kết quả cấy máu dương tính là có sự hiện diện của vi sinh vật trong máu đem cấy. Đôi khi máu bị lây nhiễm vi khuẩn chứ không phải là do nhiễm trùng thật sự, trường hợp này được gọi là dương tính giả . Cơ sở y tế của bạn sẽ giúp bạn xác định đâu là nhiễm trùng thật còn đâu là do lây nhiễm do kỹ thuật lấy.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
