Cách hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hồi sức tim phổi cần được thực hiện ngay khi phát hiện bệnh nhân bị ngừng tim, ngừng thở. Với các bậc phụ huynh và những người trực tiếp chăm sóc trẻ em cần biết cách hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bởi có nhiều nguyên nhân có thể khiến cho trẻ bị ngừng tim, ngừng thở mà chúng ta không lường trước được.

1. Hồi sức tim phổi là gì?

Hồi sức tim phổi (CPR) là một kỹ thuật cấp cứu hữu ích trong trường hợp khẩn cấp cho ai đó bị ngừng tim, ngừng thở. Hồi sức tim phổi bao gồm việc ép ngực và thông khí nhân tạo để khôi phục lượng máu giàu oxy lên não bệnh nhân, từ đó bảo tồn chức năng não của người bệnh cho đến khi các biện pháp cấp cứu tiếp theo được thực hiện.

Ở trẻ em, có nhiều nguyên nhân gây ngừng tim, ngừng thở như do chấn thương hoặc một số bệnh lý,… Kỹ thuật hồi sức tim phổi cần được bắt đầu càng sớm càng tốt để khả năng phục hồi của trẻ tốt hơn. Tuy nhiên, chỉ thực hiện kỹ thuật này khi xác định trẻ không thở được hoặc máu lưu thông không đầy đủ.

Thời gian là yếu tố quan trọng khi cấp cứu trẻ bị ngừng tim, ngừng thở. Thông thường, tổn thương não sẽ bắt đầu xuất hiện sau 4 phút không có oxy và dẫn tới tử vong trong vòng 4 – 6 phút sau đó.

Các nguyên nhân chủ yếu gây ngừng tim, ngừng thở ở trẻ em đó là:

• Trẻ bị tắc nghẽn khí quản
• Trẻ bị ngạt nước (chết đuối).
• Trẻ bị sốc điện.
• Trẻ bị chảy máu ồ ạt
• Trẻ bị chấn thương vùng đầu hoặc chấn thương nặng.
• Trẻ bị bệnh lý phổi.
• Trẻ bị ngộ độc.
• Trẻ bị ngạt thở

Các biểu hiện của ngừng tim, ngừng thở:

• Trẻ không thở
• Kiểm tra không thấy mạch đập.
• Trẻ bất tỉnh.

2. Quy trình hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

2.1. Kiểm tra trước khi tiến hành hồi sức tim phổi

Trước khi bắt đầu hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bạn cần kiểm tra các yếu tố sau đây:

• Kiểm tra xem môi trường xung quanh có an toàn cho bạn và trẻ không?
• Kiểm tra xem trẻ có ý thức không?
• Nếu trẻ trong trạng thái bất tỉnh, hãy gõ nhẹ hoặc lắc nhẹ vai trẻ và hỏi lớn “Con có sao không?” hoặc “Con ổn chứ?”.
• Nhanh chóng quan sát xem trẻ có bị thương, bị chảy máu hoặc các vấn đề y tế nào khác không.
• Đặt tai của bạn gần miệng và mũi của trẻ, xem có hơi thở trên má của bạn không?
• Kiểm tra xem lồng ngực của trẻ có cử động không?

Khi xác định một đứa trẻ bị ngừng tim, ngừng thở, ngay lập tức bạn cần thực hiện các công việc sau đây:

• Nếu bạn ở đó một mình với một đứa trẻ không phản ứng và ngừng thở, bạn hãy thực hiện hồi sức tim phổi cho trẻ trong vòng 2 phút trước khi gọi điện cấp cứu.
• Nếu có người khác ở đó, hãy hét lên để người đó gọi cấp cứu và sau đó yêu cầu người đó xác định nơi có máy khử rung tim (AED) ngay lập tức, trong khi bạn bắt đầu hồi sức tim phổi cho trẻ.
• Ngay khi có máy khử rung tim, hãy thực hiện một cú sốc theo hướng dẫn của thiết bị, sau đó bắt đầu hồi sức tim phổi.

2.2. Hồi sức tim phổi cho trẻ nhỏ

Quy trình thực hiện hiện hồi sức tim phổi cho trẻ từ 1 tuổi đến dậy thì về cơ bản giống như đối với người lớn. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến nghị các điều sau đây để thực hiện hồi sức tim phổi cho trẻ em.

2.2.1. Ép ngực: khôi phục lưu thông máu

Các bước ép ngực để khôi phục lưu thông máu cho trẻ bao gồm các bước sau:

1. Đặt trẻ nằm ngửa trên bề mặt vững chắc.
2. Quỳ bên cạnh cổ và vai của trẻ
3. Dùng hai tay, hoặc chỉ một tay nếu trẻ còn rất nhỏ để thực hiện ép ngực. Ấn thẳng xuống (nén/ép) ngực khoảng 2 inch (khoảng 5cm). Nếu trẻ ở độ tuổi vị thành niên, hãy ấn thẳng xuống ngực, ngực lõm xuống ít nhất 2 inch (khoảng 5cm) nhưng không quá 2,4 inch (khoảng 6 cm). Tiếp tục đẩy mạnh với tần số từ 100 đến 120 lần nén trong một phút.
4. Nếu bạn chưa được đào tạo về hồi sức tim phổi, hãy tiếp tục ép ngực cho đến khi trẻ có dấu hiệu cử động hoặc cho đến khi có nhân viên y tế cấp cứu tiếp nhận. Nếu bạn đã được huấn luyện về hồi sức tim phổi, hãy tiếp tục mở đường thở và thở nhân tạo cho trẻ.

2.2.2. Mở đường thở

Nếu bạn đã được đào tạo kỹ thuật hồi sức tim phổi và bạn đã thực hiện 30 lần ép ngực, hãy mở đường thở của trẻ bằng động tác ngửa đầu, nâng cằm trẻ lên.

• Đặt lòng bàn tay của bạn lên trán của trẻ và nhẹ nhàng ngửa đầu trẻ ra sau.
• Sau đó, dùng tay kia nhẹ nhàng nâng cằm về phía trước để mở đường thở của trẻ.

2.2.3. Thở nhân tạo

Sau khi ép ngực 30 lần, tiến hành thở nhân tạo hai lần. Các bước thở nhân tạo cho trẻ như sau:

1. Khi đường thở đã mở, bạn cần bịt chặt lỗ mũi trẻ lại để thở bằng miệng và bịt miệng trẻ lại.
2. Chuẩn bị thổi ngạt hai lần. Thổi ngạt lần đầu tiên kéo dài một giây, sau đó bạn cần quan sát xem lồng ngực có căng lên không. Nếu lồng ngực căng lên, hãy thổi lần thứ hai. Nếu lồng ngực không căng lên, hãy lặp lại động tác ngửa đầu, nâng cằm và sau đó thực hiện nhịp thở thứ hai. Cần lưu ý không thổi quá nhiều hoặc thổi quá mạnh.
3. Sau hai nhịp thở nhân tạo, ngay lập tức bắt đầu chu kỳ ép ngực và thở nhân tạo tiếp theo. Nếu có hai người thực hiện hô hấp nhân tạo, tiến hành 15 lần ép ngực sau đó hai lần thổi ngạt.
4. Ngay khi có máy khử rung tim (AED), hãy áp dụng và làm theo hướng dẫn. Sử dụng miếng lót dành cho trẻ em nếu có. Nếu không có miếng lót dành cho trẻ em, hãy sử dụng miếng lót dành cho người lớn. Tiến hành thực hiện một cú sốc điện, sau đó tiếp tục hô hấp nhân tạo thêm hai phút trước khi thực hiện cú sốc thứ hai. Nếu bạn không được đào tạo để sử dụng máy khử rung tim, hãy gọi điện cấp cứu hoặc nhân viên y tế khác để được hướng dẫn sử dụng.

Bạn cần tiếp tục tiến hành cấp cứu hồi sức tim phổi cho đến khi trẻ cử động hoặc có người đến trợ giúp.

2.3. Hồi sức tim phổi cho trẻ từ 4 tuần tuổi trở lên

Hầu hết các trường hợp ngừng tim ở trẻ sơ sinh xảy ra do thiếu oxy như chết đuối hoặc ngạt thở. Nếu bạn biết em bé bị tắc nghẽn đường thở, hãy tiến hành sơ cứu như khi bị sặc. Nếu bạn không biết tại sao em bé không thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo.

Để bắt đầu hồi sức tim phổi, hãy kiểm tra kỹ tình hình. Bạn hãy vuốt ve em bé và quan sát phản ứng, chẳng hạn như cử động, nhưng tuyệt đối không lắc em bé. Nếu em bé không có phản hồi, hãy làm theo quy trình cấp cứu hồi sức tim phổi.

2.3.1. Ép ngực: khôi phục lưu thông máu

Các bước ép ngực khôi phục lưu thông máu cho trẻ được tiến hành như sau:

1. Đặt em bé nằm ngửa trên bề mặt phẳng, vững chắc, chẳng hạn như bàn, hoặc có thể sử dụng sàn nhà hay mặt đất.
2. Hãy hình dung một đường ngang qua hai núm vú của em bé, bạn đặt hai ngón tay của một bàn tay ngay dưới đường này, ở giữa ngực (trên xương ức).
3. Nhẹ nhàng ép ngực em bé xuống khoảng 1,5 inch (khoảng 4cm).
4. Đếm to khi bạn ấn theo nhịp điệu khá nhanh, bạn nên ấn với tốc độ từ 100 đến 120 lần trên một phút.

2.3.2. Mở đường thở

Sau 30 lần ép ngực, bạn nhẹ nhàng ngửa đầu trẻ ra sau bằng cách nâng cằm bằng một tay và dùng tay kia đẩy trán bé xuống.

2.3.3. Thở nhân tạo cho trẻ

1. Che miệng và mũi của em bé bằng miệng của bạn.
2. Chuẩn bị thổi ngạt hai lần. Dùng sức của má để tạo ra luồng không khí nhẹ nhàng (thay vì hít thở sâu từ phổi) để từ từ thở vào miệng trẻ một lần, khoảng một giây cho một hơi thở như vậy. Bạn cần để ý xem ngực trẻ có phồng lên không. Nếu có, hãy thổi lần thứ hai. Nếu lồng ngực không căng lên, bạn cần lặp lại động tác ngửa đầu, nâng cằm rồi thổi lần thứ hai.
3. Nếu ngực trẻ vẫn không căng lên, hãy tiếp tục ép ngực.
4. Thổi ngạt hai lần sau mỗi 30 lần ép ngực. Nếu có hai người cùng tiến hành hô hấp nhân tạo, hãy thổi ngạt hai lần sau mỗi 15 lần ép ngực.
5. Thực hiện hô hấp nhân tạo trong khoảng 02 phút trước khi gọi cấp cứu, trừ khi có người khác để thực hiện cuộc gọi trong khi bạn chăm sóc trẻ.

Bạn cần tiếp tục hồi sức tim phổi cho đến khi bạn thấy có dấu hiệu của sự sống hoặc cho đến khi có nhân viên y tế đến.

3. Làm thế nào để bạn có thể học hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ?

Cách tốt nhất để bạn có thể học cách tiến hành hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ đó là tham gia một lớp học do một giảng viên được chứng nhận giảng dạy. Các bệnh viện, trung tâm cộng đồng cung cấp các lớp học hồi sức tim phổi. Bạn có thể lên mạng để tìm hiểu về các lớp hợp kỹ thuật hồi sức tim phổi.

Người hướng dẫn sẽ sử dụng một mô hình có kích thước tương đương một em bé để trình bày cách thực hiện kỹ thuật từ độ nghiêng đầu về phía sau đến việc ép ngực, thổi ngạt và cả việc đập vào lưng trẻ nếu trẻ bị nghẹt thở.

Tham gia một lớp học trực tiếp sẽ tốt hơn việc bạn tự học từ một cuốn sách hoặc trang web, mặc dù những tài liệu này rất hữu ích khi giúp bạn có kiến thức về hồi sức tim phổi.

Thực hành từng bước hồi sức tim phổi với một người hướng dẫn có kinh nghiệm sẽ giúp bạn học kỹ thuật chính xác và ghi nhớ nhanh chóng những gì bạn đã học. Chính vì vậy bạn sẽ cảm thấy sẵn sàng trong trường hợp khẩn cấp hơn là việc bạn mới chỉ đọc về chúng mà chưa thực hành bao giờ.

4. Bạn học được gì trong một lớp học hồi sức tim phổi?

Khi tham gia một lớp học hồi sức tim phổi, bạn sẽ học được các điều hữu ích sau đây:

• Bạn sẽ học các kỹ thuật xử lý các trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng con người. Ví dụ như nếu có một đứa trẻ bị nghẹt thở hoặc không cử động được hoặc bị ngừng thở do ngã hoặc ngạt nước. Các kỹ thuật khác nhau đối với trẻ sơ sinh và trẻ lớn hơn, vì vậy điều quan trọng bạn cần phải học cả hai kỹ thuật.
• Bạn sẽ học được các biện pháp phòng chống tai nạn và bảo vệ trẻ em.
• Học cách ngăn ngừa, nhận biết và ứng phó với các trường hợp khẩn cấp về tim mạch và hô hấp.
• Học cách sử dụng máy khử rung tim tự động bên ngoài (AED).
• Học cách điều trị vết thương và vết bỏng.
• Học cách chăm sóc các bệnh đột ngột ở trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 12 tuổi.

Các khóa học hồi sức tim phổi thường chỉ kéo dài trong khoảng 2 – 5 giờ, do đó bạn sẽ không mất quá nhiều thời gian, nhưng những thứ bạn nhận được là vô cùng quý giá, nó có thể giúp bạn cứu sống chính con bạn hoặc một ai đó.

Nếu bạn không thể tham gia khóa học hồi sức tim phổi, bạn có thể học những điều này thông qua các hình thức khác, bao gồm:

• Một khóa học hồi sức tim phổi cho người lớn, trẻ em và trẻ sơ sinh trực tuyến.
• Một cuốn sách và DVD về sự chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp. Bạn có thể tìm thấy các nguồn thông tin về cách phòng ngừa, nhận biết và điều trị các trường hợp khẩn cấp về tim, hô hấp và sơ cứu, những vật dụng khẩn cấp nào cần có.
• Xem các video hướng dẫn về hồi sức tim phổi cho trẻ sơ sinh và trẻ lớn hơn.

Hồi sức tim phổi là một kỹ thuật cấp cứu quan trọng, tất cả mọi người đều cần được đào tạo về kỹ thuật này, đặc biệt là với các bậc phụ huynh và những người trực tiếp chăm sóc trẻ nhỏ. Tham gia các lớp học hồi sức tim phổi là cách tốt nhất để nắm bắt và thực hiện được kỹ thuật này. Ngoài ra, bạn có thể tìm kiếm sách, các khóa học online, các video hướng dẫn trên mạng để trang bị cho mình những kiến thức quan trọng này.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và sạch tối đa.

Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện Vinmec thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

Nguồn tham khảo: babycenter.com, webmd.com, mayoclinic.org