Bài viết được viết bởi các bác sĩ khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc
Kỹ năng sơ cứu tại nhà rất cần thiết với tất cả mọi người. Nếu thực hiện sơ cứu sai cách sẽ khiến cho tình trạng người bệnh nguy kịch hơn. Dưới đây là một số sai lầm thường gặp khi sơ cứu tại nhà.
1. Sát trùng vết thương bằng các dung dịch sát khuẩn
Khi bị vết thương hở gây chảy máu ngoài việc băng bó để cầm máu vết thương thì việc tiếp theo ai cũng nghĩ đến là sát trùng vết thương. Theo lối suy nghĩ thông thường thì sát trùng vết thương bằng dung dịch sát khuẩn thường có sẵn ở nhà hoặc mua từ các quầy thuốc như dung dịch oxy già, cồn 70 độ hoặc dung dịch cồn Iod (Povidin, Betadin) sẽ có tác dụng sát khuẩn sớm vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng nặng lên và giúp vết thương nhanh lành. Nhưng đây là một suy nghĩ sai lầm, không khoa học, vì các chất này làm tổn thương các tế bào và mô lành gây ảnh hưởng đến quá trình lành vết thương sau đó. Cách tốt nhất là rửa vết thương dưới vòi nước sạch, đó có thể bôi một chút mỡ có chứa kháng sinh (Bacitracin, Neosporin) rồi băng vết thương bằng gạc sạch hoặc để hở nếu có thể, đưa nạn nhân đến bệnh viện để xử trí tiếp.
2. Buộc garo ở tay hoặc chân để cầm máu
Đây là một phương pháp cầm máu phổ biến, nhưng ngăn không để máu chảy đến một bộ phận nào đó trong cơ thể sẽ làm tăng nguy cơ tổn thương mô vĩnh viễn và thậm chí gây hoại tử phải cắt cụt chi. Cách mà chúng ta nên làm là sử dụng gạc vô trùng hoặc vải sạch, ấn mạnh vào vết thương để cầm máu. Bạn có thể chỉ cần dùng một ngón tay để cầm máu cho đến khi người bị nạn vào được phòng cấp cứu.
3. Garo chi khi bị rắn hoặc côn trùng cắn
Không nên băng garo sau khi bị rắn cắn vì cột chặt có thể làm máu không đến được vị trí đã bị buộc khiến phần này dễ hoại tử. Khi tháo băng garo ra thì chất độc sẽ cùng lúc ùa về tim làm cho tình trạng bệnh nặng lên có thể nguy hiểm đến tính mạng. Bệnh nhân bị rắn cắn tuyệt đối không được đắp đá, chườm lạnh, chích rạch hoặc bôi hóa chất, thuốc, lá cây… lên vết cắn.
Rửa sạch vết thương, băng quấn kín vết thương bình thường để không tạo áp lực và gây bầm tím
Cách tốt nhất sau khi bị rắn cắn là rửa sạch vết thương, băng quấn kín vết thương bình thường để không tạo áp lực và gây bầm tím, hoặc băng nẹp giống như khi gãy chân tay.
Nếu bệnh nhân bị hoại tử tại vết cắn, cần rửa sạch bằng nước muối sinh lý, dùng gạc sạch đậy lên, băng lại, rồi chuyển đi bệnh viện càng sớm càng tốt. Trong khi vận chuyển nạn nhân đi cấp cứu nên để vùng bị cắn thấp hơn vị trí của tim, nếu ở chân, tay thì có thể để thõng tay hoặc chân.
4. Ngửa đầu ra sau để ngăn chảy máu cam
Mọi người hay có xu hướng ngửa đầu ra sau khi bị chảy máu cam vì nó trông rất đáng sợ. Nhưng ngửa đầu ra sau chỉ khiến máu chảy xuống họng, bạn sẽ nuốt phải máu và không biết mình bị chảy bao nhiêu máu, và quan trọng hơn là sẽ không cầm được máu.
Cách làm đúng là nên giữ thẳng đầu để làm giảm áp lực máu ở các tĩnh mạch mũi. Dùng ngón cái và ngón trỏ kẹp chặt cả hai lỗ mũi trong khoảng 15 phút và thở bằng miệng. Sau 15 có thể thả tay ra, và nếu máu vẫn chảy, hãy kẹp lại thêm 15 phút nữa. Đa số các trường hợp chảy máu cam là lành tính và sẽ tự hết. Nên đến bệnh viện nếu máu không cầm sau 30 phút hoặc chảy máu cam xảy ra sau một tai nạn, ví dụ như tai nạn ô tô.
5. Ngáng miệng nạn nhân bằng bút chì hoặc que gỗ để ngăn ngừa cắn vào lưỡi
Nếu bạn đưa một vật miệng nạn nhân khi họ lên cơn co giật, nạn nhân có thể nuốt phải nó. Những đồ vật như bút chì hay ví tiền có thể gây bít tắc đường thở hoặc nạn nhân sẽ nuốt phải khi họ bắt đầu thở được. Và nguy cơ bị sặc dị vật lớn hơn nhiều so với lợi ích của việc ngăn không cho nạn nhân cắn vào lưỡi.
Cách làm đúng là không nên làm gì, hoặc có thể đẩy cho nạn nhân nằm nghiêng để đường thở được thông thoáng. Trong cơn động kinh, nạn nhân có thể co giật mạnh, sùi bọt mép và thậm chí tím tái. Nhưng những cơn co giật này sẽ tự hết – vì thế bạn không thể làm gì ngoài việc gọi trợ giúp và giữ cho nạn nhân tránh xa những mối nguy hiểm xung quanh, như những vật sắc nhọn, kính, nhiệt độ, hoặc ngã vào nước.
6. Cố gắng đưa nạn nhân ra khỏi xe gặp nạn
Một trong những tổn thương nặng nề nhất, đặc biệt sau tai nạn ô tô, là tổn thương cột sống cổ. Khi di chuyển một người mà không cố định họ đúng cách, họ có thể bị liệt, thậm chí tử vong do chèn ép tủy cổ. Gặp các trường hợp này nên gọi xe cấp cứu đến. Trong lúc chờ đợi nên trấn an nạn nhân, chắc chắn nạn nhân còn thở tốt và có tư thế thoải mái càng tốt, băng ép cầm máu và nẹp chi nếu có thể.
7. Cho rằng bệnh viện gần nhất là bệnh viện tốt nhất để vào cấp cứu
Đến một bệnh viện chuyên khoa khác xa hơn bệnh viện gần nhất để cấp cứu kịp thời
Khi có sự cố, thì việc đến bác sĩ càng sớm càng tốt là điều không phải bàn cãi, nhưng đôi khi sẽ khôn ngoan hơn nếu đừng rẽ vào một bệnh viện bất kỳ. Ví dụ nếu bạn bị đau tim, thì tốt hơn hết nên đến một bệnh viện có thể tiến hành can thiệp mạch vành. Tốt nhất là trong trường hợp khẩn cấp, hành động đầu tiên vẫn là gọi xe cấp cứu, nhưng hãy sẵn sàng để đi. Nếu tổng đài hoặc nhân viên cứu thương đề nghị nên đến một bệnh viện chuyên khoa khác xa hơn bệnh viện gần nhất, hãy làm theo lời khuyên của họ. Tùy theo từng trường hợp cấp cứu, chuyên môn của những cơ sở này có thể là sự khác biệt giữa sống và chết. Nếu bệnh viện A cách 5 phút còn bệnh viện B cách 20 phút, mọi người thường thấy lo lắng vì phải đi xa hơn và mất nhiều thời gian hơn, nhưng một khi bạn đã ở đó, bệnh B có thể làm những việc mà bệnh viện A không làm được.
8. Đắp chăn khi người nhà than rét run
Nhiều bà mẹ khi nghe con kêu rét run sẽ liền đắp chăn cho trẻ, và mặc ấm cho trẻ ngay tức thì. Điều này cực kỳ nguy hiểm đối với trẻ sốt cao, càng đẩy nhiệt độ cơ thể lên cao hơn, thì trẻ nhỏ lại càng rét run, và càng kêu lạnh hơn và đến khi lên tới “mức đỉnh điểm” nhiệt độ cơ thể trẻ trên 39 độ thì trẻ co giật, cơ thể tím tái, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng. Trẻ em (đôi khi là đối với cả người lớn) những khi sốt quá cao thì bao giờ người cũng rét run, tứ chi lạnh ngắt, đôi khi nhìn thấy vân tím ở chân tay. Nguyên nhân của hiện tượng này là khi sốt quá cao sẽ gây ra hiện tượng co mạch ngoại vi nên có cảm giác lạnh run nhưng thực tế nhiệt độ trong người thì lại nóng rừng rực, có khi lên đến 40 – 41 độ C rất nguy hiểm.
Khi trẻ bị sốt rét run, mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt để thoát nhiệt. Trong đó, thoát nhiệt qua đối lưu là rất quan trọng. Do đó, sau khi cho trẻ uống thuốc hạ sốt, bố mẹ tuyệt đối không nên đắp chăn cho trẻ. Không đóng kín cửa phòng mà phải mở ra và bật thêm quạt gió để thông thoáng không khí trong phòng. Như vậy trẻ sẽ nhanh chóng hết cảm giác rét.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
