Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú, Bác sĩ Nguyễn Hùng Tiến – Bác sĩ Nội trú Nhi – Sơ sinh – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Ngày nay nhờ vào sự phát triển khoa học và chuyên môn của đội ngũ y bác sĩ, các dị tật tim bẩm sinh đã có thể sớm được phát hiện nhờ vào thủ thuật tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh trong giai đoạn bào thai từ tuần thứ 14 hoặc sớm ngay sau sinh. Theo thống kê, mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 3000 trẻ sơ sinh chào đời được chẩn đoán mắc bệnh tim và có đến 20% trong số đó xuất viện mà bị bỏ sót không phát hiện được tim bẩm sinh. Chính vì vậy, tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh là một phương pháp chẩn đoán hữu ích và cần thiết.
1. Các yếu tố gây bệnh tim bẩm sinh ở trẻ
Ngay từ trong thời kỳ bào thai, các dị tật của buồng tim, van tim, vách tim và các mạch máu lớn hình thành chính là bệnh tim bẩm sinh. Đây là một trong những dị tật bẩm sinh hiếm gặp, cứ 1000 trẻ sơ sinh ra đời sẽ có từ 8 đến 10 trẻ mắc tim bẩm sinh.
Theo đó, có nhiều yếu tố tác động gây ra tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh như:
- Sinh non, di truyền hay yếu tố từ gia đình;
- Người mẹ từng tiếp xúc hóa chất độc hại, tia X, tia phóng xạ;
- Một số loại thuốc người mẹ dùng trong giai đoạn mang thai;
- Người mẹ mắc các bệnh chuyển hóa như tiểu đường, lupus, bệnh nhiễm trùng, nhiễm siêu vi (nhất là trong 3 tháng đầu thai kỳ).
XEM THÊM: Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám tim mạch
2. Những bệnh tim bẩm sinh thường gặp
Thông qua sàng lọc bệnh tim trước khi sinh, đội ngũ bác sĩ có thể nhận biết sớm rất nhiều bệnh tim bẩm sinh và ở một số trường hợp có thể mắc một hoặc nhiều dị tật tim đi kèm. Trong đó thường gặp nhất là các bệnh lý như:
- Thông liên thất;
- Thông liên nhĩ;
- Hẹp van động mạch phổi;
- Tứ chứng Fallot;
- Còn ống động mạch.
XEM THÊM: Các dị tật tim bẩm sinh được chẩn đoán như thế nào?
Bệnh tim bẩm sinh để lại nhiều biến chứng nguy hiểm
3. Để phát hiện sớm bệnh lý tim bẩm sinh của trẻ thì cần phải làm gì?
Để có thể phát hiện sớm các bệnh lý tim bẩm sinh mà trẻ không may mắc phải thì việc khám tim cho trẻ sơ sinh là cần thiết. Đặc biệt, trong thời gian mang thai, các sản phụ cần phải khám thai định kỳ cũng như thực hiện siêu âm tim thai để tầm soát tim bẩm sinh cho trẻ.
Thủ thuật sàng lọc bệnh tim cho trẻ sơ sinh sinh nên được thực hiện ở tuần thai thứ 18 – 22, bởi đây là thời điểm vàng cho việc siêu âm chẩn đoán dị tật tim bẩm sinh ở thai nhi. Trong trường hợp đã bỏ lỡ việc siêu âm tim thai, sản phụ cần siêu âm tầm soát cho bé ngay khi con vừa chào đời hoặc vào tháng đầu đời của trẻ.
XEM THÊM: Vì sao cần tái khám sau sinh cho trẻ sơ sinh?
4. Vai trò của tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh
Trong các dị tật tim bẩm sinh thì tim bẩm sinh là một trong những bệnh lý có tỷ lệ thường gặp cao nhất. Đây là một bệnh lý nguy hiểm, gây ra rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ sau này.
Theo các số liệu thống kê trên thế giới cho thấy, tùy theo từng quốc gia tần suất bệnh sẽ có sự thay đổi, trung bình sẽ có 6 đến 13 bé bị tim bẩm sinh giữa 1000 trẻ ra đời (khoảng 3 đến 4 bé trong số này bị dị tật tim nặng). Việt Nam cũng có tỉ lệ trẻ sinh ra bị tim bẩm sinh cao, số trẻ được can thiệp và phẫu thuật chỉ chiếm khoảng 50% so với số lượng ca mắc.
Vì dị tật tim bẩm sinh có nguy cơ tử vong cao nên nếu chậm trễ trong việc chẩn đoán, trẻ sẽ gặp rất nhiều nguy hiểm. Do đó, việc phát hiện kịp thời thông qua tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh là việc làm vô cùng cần thiết. Nhờ các tiến bộ trong chẩn đoán và can thiệp điều trị, tiên lượng bệnh đã được cải thiện đáng kể.
Ngoài ra, việc chẩn đoán, sàng lọc sau sinh không chỉ phát hiện bệnh tim bẩm sinh mà còn có thể phát hiện được rất nhiều bệnh lý khác như hội chứng vòng thắt chi, tật sứt môi và hở hàm ếch, hội chứng Down,…
Siêu âm thai có thể phát hiện bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi từ sớm
5. Các phương pháp tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh
Một số phương pháp tầm soát, khám tim cho trẻ sơ sinh có thể kể đến như:
5.1 Siêu âm tim thai
Trong thời gian thai kỳ, sản phụ tiến hành siêu âm tim thai là điều cực kỳ cần thiết, bởi phương pháp này giúp phát hiện hầu hết các dị tật tim trong thai kỳ, nhất là những dị tật nặng và đe dọa đến tính mạng em bé ngay sau sinh. Khi thai kỳ ở tuần tuổi từ 18 – 22 thì đây là thời điểm tốt để tiến hành siêu âm tim thai.
Thực tế, có nhiều trường hợp thai nhi sinh ra với dị tật tim bẩm sinh đều không có yếu tố nguy cơ trước đó. Vì thế, việc siêu âm, khám thai định kỳ là rất cần thiết để theo dõi sự phát triển của thai nhi, đồng thời phát hiện sớm các dị tật bẩm sinh khác.
Ngoài ra, do sự hình thành cấu trúc tim sẽ thay đổi theo tuổi thai, nên một số các bệnh lý tim bẩm sinh nhẹ có thể bị bỏ sót hoặc giảm nhẹ và đôi khi mất đi khi trẻ sinh ra đời. Vì thế, các sản phụ nên chọn theo dõi, sinh nở tại bệnh viện chuyên khoa uy tín để khám sàng lọc, siêu âm tim sớm cho trẻ ngay sau khi ra đời.
5.2. Đo SpO2 (độ bão hòa oxy qua da)
Thông qua một đầu dò SpO2 kẹp ở đầu ngón tay hoặc ngón chân, bệnh nhân sẽ được tiến hành đo độ bão hòa oxy ở máu ngoại vi (sẽ không có sự khác biệt nhiều khi đo ở tay và chân).
- Độ bão hòa oxy ở mức bình sẽ là trên 90%, ở trẻ sơ sinh thì kết quả tốt nhất là 95-100%.
- Nếu như kết quả đo SpO2 ở dưới mức 90% hoặc khác biệt giữa tay phải và chân lớn hơn hoặc bằng 3% thì được gọi là test đo dương tính. Bất cứ trẻ nào có test đo SpO2 dương tính đều cần thực hiện siêu âm tim kiểm tra.
Khoảng thời gian từ 24 – 48 giờ sau sinh là rất lý tưởng để thực hiện test đo SpO2. Do có sự chuyển tiếp từ tuần hoàn bào thai sang tuần hoàn sơ sinh và độ bão hòa oxy tuần hoàn hệ thống chưa được ổn định nên test sớm hơn có thể cho ra kết quả dương tính giả. Test trễ hơn sẽ làm mất cơ hội can thiệp (nếu được) trước khi ống động mạch đóng.
5.3. Siêu âm tim sớm sau sinh
Trong vài năm trở lại đây, siêu âm tim sớm sau sinh đã được tiến hành như một tầm soát thường quy tại một số bệnh viện sản nhi lớn trong nước. Phương pháp này nhằm trả lời chính xác câu hỏi liệu trẻ sinh ra có bị tim bẩm sinh hay không, tình trạng dị tật tim nặng hay nhẹ và liệu có cần phải can thiệp sớm thiệp sớm trong giai đoạn sơ sinh hay không.
Có thể thấy tầm soát, khám tim sớm cho trẻ sơ sinh là đặc biệt cần thiết nhằm phát hiện sớm và có phác đồ điều trị kịp thời các trường hợp dị tật tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh. Chính vì vậy, sản phụ cần theo dõi và khám thai định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín để nhận được tư vấn đầy đủ, đảm bảo trẻ ra đời và lớn lên khỏe mạnh.
Siêu âm tim sớm, sàng lọc sau sinh được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec
Siêu âm tim thai là một xét nghiệm để các bác sĩ đánh giá trình trạng tim thai, nhịp tim và phát hiện các bất thường tim thai nhi. Tuy nhiên, kỹ thuật chẩn đoán này đòi hỏi người thực hiện phải có chuyên môn tốt, kinh nghiệm chuyên sâu và được đào tạo bài bản, bởi có rất nhiều trường hợp các dị tật tim đã bị bỏ sót, làm mất đi cơ hội phát hiện và điều trị. Bên cạnh đó, các thai phụ cũng nên lựa chọn các địa chỉ thăm khám thai uy tín, có hệ thống máy siêu âm đạt chuẩn, hiện đại để có hình ảnh chân thực, rõ nét.
Siêu âm tim thai là một xét nghiệm thường quy được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Theo đó, tại Vinmec có đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa được đào tạo bài bản, chuyên sâu, có khả năng phát hiện các dị tật bẩm sinh của thai nhi từ rất sớm. Đặc biệt, các bác sĩ tại Vinmec đã chẩn đoán, phát hiện nhiều trường hợp thai phụ có thai nhi bị dị tật tim rất nặng, đồng thời thực hiện thăm khám, sàng lọc, can thiệp phẫu thuật điều trị sớm ngay từ khi trẻ chào đời, đem lại tiên lượng sống cao cho nhiều trẻ sơ sinh, đem lại niềm vui, hạnh phúc cho nhiều gia đình. Do đó, các sản phụ có thể tin tưởng chọn Vinmec là địa chỉ thăm khám, theo dõi thai kỳ, thực hiện sinh nở và khám sàng lọc toàn diện sau sinh cho trẻ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
