Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Cao Thị Thanh – Bác sĩ Nhi – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Ở những trẻ sinh non, sự phát triển bình thường của mạch võng mạc có thể bị gián đoạn và các mạch bất thường có thể phát triển. Điều này gây nên bệnh lý bất thường trong võng mạc và có thể gây mù loà còn được gọi là bệnh võng mạc sơ sinh. Phương pháp điều trị hiệu quả là phẫu thuật laser. Vậy phương pháp phẫu thuật này là gì?
1. Bệnh võng mạc sơ sinh là gì?
Bệnh võng mạc sơ sinh là một bệnh về mạch máu của mắt có thể xảy ra ở trẻ sinh non. Nó làm cho các mạch máu phát triển bất thường trong võng mạc và có thể dẫn đến mù lòa.
Bệnh võng mạc (ret-in-ah-puh-thee) do trẻ sinh non khiến các mạch máu phát triển bất thường và ngẫu nhiên trong mắt. Các mạch này có xu hướng bị rò rỉ hoặc chảy máu, dẫn đến sẹo võng mạc, lớp mô thần kinh cho phép chúng ta nhìn thấy.
Khi các vết sẹo co lại, chúng co kéo võng mạc, tách nó ra khỏi đáy mắt ( bong võng mạc). Vì võng mạc là một phần quan trọng của thị lực, nên việc bong ra của nó sẽ gây ra mù lòa.
2. Nguyên nhân nào gây ra bệnh võng mạc sơ sinh?
Trong thời kỳ mang thai, các mạch máu phát triển từ trung tâm võng mạc của em bé đang phát triển từ tuần thứ 16 của thai kỳ, sau đó phát triển, phân nhánh ra ngoài và đến rìa võng mạc giữa thai kỳ 8 tháng và khi em bé đủ tháng. Ở những trẻ sinh non, sự phát triển bình thường này của mạch máu võng mạc có thể bị gián đoạn và các mạch bất thường có thể phát triển. Điều này có thể gây rò rỉ và chảy máu vào nhãn cầu.
Bệnh võng mạc sơ sinh không có dấu hiệu hoặc triệu chứng khi lần đầu tiên phát triển ở trẻ sơ sinh. Cách duy nhất để phát hiện là thông qua khám mắt bởi bác sĩ nhãn khoa.
3. Bệnh võng mạc sơ sinh được điều trị như thế nào?
Một số trường hợp bệnh võng mạc sơ sinh nhẹ và tự điều chỉnh. Nhưng những trường hợp khác tiến triển thành sẹo, kéo võng mạc ra khỏi phần còn lại của mắt ( bong võng mạc). Những trường hợp này cần được phẫu thuật để ngăn ngừa giảm thị lực hoặc mù lòa.
Phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh để ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu bất thường. Điều trị tập trung vào võng mạc ngoại vi (hai bên của võng mạc) để bảo tồn võng mạc trung tâm (phần quan trọng nhất của võng mạc). Phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh bao gồm các vùng sẹo trên võng mạc ngoại vi để ngăn chặn sự phát triển bất thường và loại bỏ lực kéo trên võng mạc.
Bởi vì phẫu thuật tập trung vào võng mạc ngoại vi, một số tầm nhìn ngoại vi có thể bị mất. Tuy nhiên, bằng cách bảo tồn võng mạc trung tâm, mắt vẫn có thể thực hiện các chức năng quan trọng như nhìn thẳng, phân biệt màu sắc, đọc, v.v.
Võng mạc sơ sinh thường xuất hiện ở trẻ sinh non
4. Các loại bệnh võng mạc của phẫu thuật sinh non
Các phương pháp phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh phổ biến nhất là:
Phẫu thuật laser: điều này được thực hiện thường xuyên nhất đối với bệnh võng mạc sơ sinh. Chùm tia laze nhỏ làm sẹo võng mạc ngoại vi. Quy trình này (còn được gọi là liệu pháp laser hoặc quang đông) kéo dài khoảng 30–45 phút cho mỗi mắt.
Tiêm: thuốc được tiêm vào mắt. Điều này có thể được thực hiện như một biện pháp thay thế hoặc cùng với phẫu thuật laser. Đây là một phương pháp điều trị mới hơn và kết quả đầy hứa hẹn, thường cho phép các mạch máu phát triển bình thường hơn. Nghiên cứu đang được tiến hành để xác định tác dụng phụ lâu dài của thuốc đối với trẻ sinh non.
Đối với các trường hợp bệnh võng mạc sơ sinh kèm theo bong võng mạc, các phương pháp sau được sử dụng:
Thắt dây võng mạc: điều này liên quan đến việc đặt một dải mềm dẻo, thường làm bằng silicone, xung quanh chu vi của mắt. Dải băng đi quanh màng cứng, hoặc lòng trắng của mắt, khiến nó bị đẩy vào trong, hay còn gọi là “khóa”. Điều này sẽ đẩy võng mạc bị rách đến gần thành ngoài của mắt hơn. Phẫu thuật này mất 1–2 giờ.
Cắt thủy tinh thể: phẫu thuật phức tạp này bao gồm việc thay thế thủy tinh thể (gel trong ở trung tâm của mắt) bằng một dung dịch muối (muối). Điều này cho phép loại bỏ các mô sẹo và làm giảm sự co kéo trên võng mạc. Cắt ống dẫn có thể mất vài giờ.
Bác sĩ nhãn khoa của con bạn sẽ nói chuyện với bạn về phương pháp phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh nào là tốt nhất.
5. Phẫu thuật lazer điều trị bệnh võng mạc sơ sinh
Điều trị bằng laser được áp dụng khi bệnh võng mạc sơ sinh nghiêm trọng và có biểu hiện dưới dạng các đốm trắng trong võng mạc mắt. Thông thường, phẫu thuật đốt laze được thực hiện tại nhiều điểm mạch máu bất thường. Tia laser thường được chiếu xung quanh võng mạc. Các vết bỏng do tia laser đầu tiên có màu trắng nhưng sau một vài ngày thì chúng trở nên tối hơn và mất sắc tố. Phương pháp điều trị có thể khác nhau tùy từng em bé khác tùy thuộc vào tình trạng của mắt.
Phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh thường được thực hiện với một đứa trẻ dưới gây mê toàn thân (thuốc gây ra trạng thái giống như ngủ sâu) hoặc an thần (trẻ không biết về thủ thuật, nhưng không được an thần sâu như khi gây mê toàn thân).
Phẫu thuật laser có thể được thực hiện ngay tại giường bệnh của trẻ với thuốc an thần và giảm đau hoặc được gây mê toàn thân trong phòng phẫu thuật.
Đối với tất cả các thủ tục, nhịp thở và nhịp tim của em bé được theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình phẫu thuật.
Các bác sĩ cho trẻ nhỏ thuốc nhỏ mắt để làm giãn đồng tử trước khi làm thủ thuật. Trong quá trình phẫu thuật, một dụng cụ gọi là mỏ vịt mí mắt được đưa nhẹ vào dưới mí mắt để giữ chúng không đóng lại.
Mắt sẽ được che phủ bằng một miếng dán sau khi thắt bao cứng và cắt thủy tinh thể, nhưng không phải sau khi phẫu thuật laser. Việc nằm viện có cần thiết hay không tùy thuộc vào tình trạng bệnh và tuổi của trẻ tại thời điểm phẫu thuật.
Phương pháp điều trị hiệu quả bệnh võng mạc sơ sinh là phẫu thuật laser
6. Những thông tin sau phẫu thuật bạn cần nắm
Nếu không cần nằm viện, bạn có thể đưa trẻ về nhà khoảng một giờ sau khi làm thủ thuật. Chăm sóc theo dõi cho phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh bao gồm cho con bạn nhỏ thuốc nhỏ mắt (để ngăn ngừa nhiễm trùng và / hoặc viêm) trong ít nhất một tuần.
Để đảm bảo mắt lành bình thường và bệnh võng mạc sơ sinh không quay trở lại, bác sĩ nhãn khoa sẽ lên lịch tái khám mắt. Khám 1-2 tuần một lần. Đối với tình trạng xô lệch màng cứng, bác sĩ nhãn khoa phải kiểm tra dây chằng 6 tháng một lần để xem xét tình trạng mắt đang phát triển của trẻ.
Mục tiêu của phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh là ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa mù lòa. Phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh có tỷ lệ thành công tốt, nhưng không phải tất cả trẻ sơ sinh đều đáp ứng với điều trị. Có tới 25% trẻ được phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh vẫn có thể bị mất một phần hoặc toàn bộ thị lực.
Với tất cả các loại phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh, một mức độ thị lực ngoại vi (bên) có thể bị mất. Và ngay cả khi bệnh võng mạc sơ sinh ngừng phát triển, thị lực vẫn có thể bị ảnh hưởng. Vì một số biến chứng và mất thị lực có thể xảy ra, bất kỳ trẻ em nào đã được phẫu thuật bệnh võng mạc sơ sinh nên khám mắt thường xuyên hàng năm cho đến khi trưởng thành.
Khoa mắt tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là đơn vị uy tín trong lĩnh vực chăm sóc và điều trị các bệnh lý về mắt ở trẻ sinh non. Hiện nay tại bệnh viện đang áp dụng Laser chùm Pascal với nhiều ưu điểm. Đây là một thiết bị laser quang đông võng mạc tiên tiến nhất hiện nay trên thế giới, khắc phục nhiều nhược điểm của các loại laser thông dụng hiện nay. Thời gian tác dụng laser lên các mô của võng mạc rất ngắn, không gây bỏng rộng quanh vùng laser nên giúp kiểm soát tác dụng theo ý muốn, ít gây tổn hại võng mạc xung quanh vùng laser.
Bên cạnh đó, đây là phương pháp điều trị vùng hoàng điểm an toàn. Hơn nữa, phương pháp này không hoặc rất ít gây đau, giảm thiểu biến chứng và tác dụng phụ của laser.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
