Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường – Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh – Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh.
Kỹ thuật chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị nhằm khảo sát các bệnh lý ở ổ bụng như tắc ruột, khoang phúc mạc tự do, thủng tạng rỗng, khối u, vôi hóa hay dị vật cản quang trong ổ bụng…
1. Chụp X quang ổ bụng là gì?
Chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị là kỹ thuật chẩn đoán đầu tiên và thông dụng nhất đối với bệnh nhân có triệu chứng đau bụng kéo dài. Dựa trên kết quả phim chụp X quang, các bác sĩ có thể chẩn đoán nhiều bệnh về ruột như: Thủng tạng rỗng, khí tự do trong khoang phúc mạc, khí và dịch.
Những chỉ định chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị:
- Tắc ruột
- Thủng tạng rỗng
- Viêm khoang phúc mạc
- Tổn thương ở bụng.
Trường hợp bệnh nhân tắc ruột sẽ được chỉ định chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị
2. Các tư thế chụp cơ bản của phim chụp ổ bụng không chuẩn bị
- Tư thế thẳng đứng: Tư thế này đơn giản và được sử dụng nhiều nhất. Khi đó, bệnh nhân đứng thẳng, áp sát bụng vào phim, tia X đi từ sau tới.
- Nằm nghiêng sang phải hoặc trái: Phim đặt sau lưng, tia X đi từ trước ra sau.
- Tư thế nằm ngửa: Tia X đi từ trước ra sau, phim đặt sau lưng bệnh nhân.
- Chụp ổ bụng không chuẩn bị, khí hơi trong ống tiêu hóa chính là chất phản xạ tự nhiên. Khi đó, ổ bụng không có hơi là ổ bụng có ống tiêu hóa bị xẹp hoặc chứa toàn dịch, rất khó để quan sát.
Tiêu chuẩn của phim chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị:
- Phim chụp lấy đủ hai cơ hoành, phần chậu lấy được càng nhiều càng tốt.
- Kết quả thấy rõ cột sống thắt lưng, hai cơ psoas, hai dải mỡ cận phúc mạc.
3. Quy trình thực hiện kỹ thuật chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị
Dưới đây là quy trình thực hiện kỹ thuật chụp X quang ổ bụng không chuẩn bị:
3.1. Chuẩn bị
Người thực hiện
- Bác sĩ chuyên khoa
- Kỹ thuật viên xử lý điện quang.
Phương tiện
- Máy chụp X quang chuyên dụng
- Phim, máy in phim và hệ thống lưu trữ
Người bệnh
Bệnh nhân cởi bỏ những vật dụng kim loại trên vùng bụng vì điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả chụp.
Lưu ý: Trường hợp bệnh nhân đang mang thai cần báo ngay với bác sĩ để tìm cách giải quyết phù hợp nhất tránh sự ảnh hưởng từ tia X đến thai nhi.
Phiếu xét nghiệm
Có phiếu chỉ định chụp X quang ổ bụng từ bác sĩ
rường hợp bệnh nhân đang mang thai cần báo ngay với bác sĩ để tìm cách giải quyết phù hợp nhất tránh sự ảnh hưởng từ tia X đến thai nhi
3.2 Các bước tiến hành chụp X quang ổ bụng
- Bệnh nhân đưa giấy chụp X quang cho bác sĩ. Bác sĩ xác định và đối chiếu với bộ phận cần chụp với chẩn đoán lâm sàng.
- Bệnh nhân bước vào phòng chụp. Đồng thời, bác sĩ giải thích quy trình chụp X quang để bệnh nhân nắm được.
- Kỹ thuật viên điều chỉnh tấm chụp và bóng cách tấm chụp 1m.
- Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân đứng áp sát bụng vào tấm chụp, hai tay buông xuôi.
- Kỹ thuật điều chỉnh tia trung tâm trên đường nối hai mào chậu khoảng 3cm.
- Tiến hành dán chữ (F) vào tấm cảm biến kỹ thuật số tương ứng với bên phải bệnh nhân.
- Ghi họ tên, tuổi của bệnh nhân vào máy tính, chọn chương trình tương ứng với bộ phận cần chụp.
- Kỹ thuật viên điều chỉnh (68kv, 14 mAs).
- Bác sĩ yêu cầu bệnh nhân đứng yên và nín thở.
- Đóng cửa phòng chụp rồi phát tia X quang
- Bệnh nhân được hướng dẫn ra phòng chờ nhận kết quả.
- Kỹ thuật viên điều chỉnh độ tương phản và kiểm tra sự đối xứng các hình ảnh trên phim chụp X quang.
- In phim
- So sánh với các tiêu chuẩn phim đạt yêu cầu.
3.3 Nhận định kết quả
- Nhìn thấy toàn bộ ổ bụng từ bờ trên khớp mu đến vòm hoành.
- Kết quả cân đối: Cột sống thắt lưng đối xứng ở đường giữa, xương sườn, cánh chậu, khớp háng đối xứng ở ngoại vi.
- Kết quả không di động: Bờ xương sườn, cơ hoành và bờ bóng khí sắc nét.
- Nhìn được phần mềm: nhìn rõ đường bờ của các tạng gan, thận và bờ ngoài cơ thắt lưng.
- Trên phim có ghi đầy đủ họ tên và tuổi của bệnh nhân, dấu F – T và ngày tháng năm chụp.
- Bác sĩ phân tích kết quả chụp và in phim.
- Ngoài ra, bác sĩ có thể tư vấn chuyên môn cho người bệnh nếu có yêu cầu giúp đỡ.
3.4 Tai biến và xử trí
Kỹ thuật chụp X quang ổ bụng không có tai biến.
Trong quá trình chụp phim, hình ảnh ổ bụng không rõ nét do người bệnh không giữ yên sẽ có thể phải thực hiện lại kỹ thuật một lần nữa.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
