Ghép tế bào gốc điều trị xơ gan

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Nông Thế Đoàn – Bác sĩ nội đa khoa, Đơn nguyên Kỹ thuật cao Điều trị bại não và Tự kỷ – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ghép gan gặp rất nhiều khó khăn như rủi ro trong và sau phẫu thuật, nguồn gan cho hiếm, chi phí cao, … Do vậy điều cần thiết nhất là tìm ra một biện pháp điều trị để thay thế hoặc giữ ổn định chức năng gan để kéo dài thêm thời gian sống, nâng cao chất lượng cuộc sống và chờ đợi ghép gan. Với phát triển về sinh học phân tử, công nghệ gen và tế bào gốc trong ứng dụng lâm sàng, các bác sĩ đã áp dụng và mở ra con đường mới là ghép tế bào gốc điều trị xơ gan.

1. Tìm hiểu sơ lược về gan, xơ gan, và điều trị xơ gan hiện tại

1.1 Vai trò của gan

Gan có vai trò rất quan trọng trong cơ thể và nó đảm nhiệm rất nhiều chức năng khác nhau ví dụ như vai trò trong tiêu hoá, sản xuất các yếu tố đông máu, chuyển hoá glucose, protein, lipid, chuyển hóa và đào thải các chất độc, dự trữ các chất…
Lượng máu qua gan do 2 nguồn cung cấp: động mạch gan, tĩnh mạch cửa. Động mạch thân tạng tách thành 3 ngành: động mạch gan chung, động mạch vị trái, động mạch lách. Động mạch gan chung là nhánh tận của động mạch thân tạng, sau khi cho nhánh động mạch vị tá tràng đổi tên thành động mạch gan riêng, chạy lên trên đến cửa gan chia thành hai ngành phải và trái để nuôi dưỡng gan.

Do 2 nguồn cung cấp máu nên gan có khả năng chịu đựng thiếu oxy hơn các tổ chức khác. Gan có khả năng bù đắp rất mạnh và có thể vẫn hoạt động bình thường ngay cả khi lưu lượng máu qua gan giảm rõ rệt và phát sinh thiếu oxy nặng: đó là do khả năng tái sinh và hình thành tuần hoàn bên mạnh mẽ, ngoài ra còn có khả năng tăng cường sử dụng oxy máu ngay cả trường hợp oxy máu giảm nghiêm trọng.

Trong số các cơ quan của cơ thể, gan là bộ phận duy nhất có khả năng tự tái tạo. Thông thường, một tế bào gan tồn tại từ 200-300 ngày. Sau khi chết đi, các tế bào gan khác sẽ tự nhân bản để thay thế tế bào chết. Trong trường hợp tổn thương nghiêm trọng, các tế bào hình bầu dục sẽ đóng vai trò sửa chữa và tái tạo gan. Khả năng tái sinh nói trên của lá gan không phải là vô hạn. Nếu không được điều trị, bệnh gan mạn tính sẽ để lại sẹo trong mô gan. Cùng với thời gian, gan sẽ dần mất đi khả năng tự sửa chữa và hoạt động bình thường

1.2 Xơ gan

Xơ gan là một bệnh gan mạn tính được đặc trưng bởi sự thay thế mô gan bằng mô xơ, sẹo và sự thành lập các nốt tân sinh, dẫn đến mất chức năng gan. Có nhiều nguyên nhân gây xơ gan nhưng các nguyên nhân thường gây ra xơ gan bao gồm nghiện rượu, viêm gan siêu vi B và C, và bệnh gan nhiễm mỡ…
Quá trình xơ gan có những đặc điểm sau đây:

• Xảy ra trong toàn bộ gan
• Tiến triển lâu dài hàng năm
• Có từng đợt tiến triển, qua mỗi đợt bệnh nặng hơn.
• Không đặc hiệu trong nguyên nhân nào cả.

Khi xơ gan đã xảy ra thì sẽ có những triệu chứng sau đây:

• Thiểu năng gan: bệnh nhân dễ bị xuất huyết, vàng da, hôn mê gan.
• Sự sắp xếp lại lưới mạch máu sẽ đưa tới: tăng áp lực tĩnh mạch cửa, lách to, cổ chướng.
• Sự cản trở dòng máu qua gan sẽ đưa tới phát triển tuần hoàn bàng hệ.
• Do chức năng chống độc của gan bị giảm nên trong máu có những chất độc khác nhau gây nên những thay đổi ở hệ thần kinh trung ương và các cơ quan khác.
• Tất cả các loại xơ gan cuối cùng đều dẫn tới tình trạng suy gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.
• Do tăng áp lực tĩnh mạch cửa gây nên giãn, vỡ tĩnh mạch nhất là tĩnh mạch thực quản gây ra xuất huyết.
• Khi xơ gan tiến triển kéo dài có thể sinh ra ung thư gan

Khi bị xơ gan, tức là sức khỏe đang xuống dốc. Cùng với thời gian, bệnh xơ gan sẽ dần trở nên tồi tệ hơn bất kể nguyên nhân gây bệnh là gì. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối (xơ gan mất bù), phần lớn bệnh nhân chỉ có thể sống thêm 1 vài năm nữa.

Trước đây, không có phương pháp điều trị hiệu quả khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn mất bù. Hướng điều trị chính là liệu pháp hỗ trợ và bảo vệ các tế bào gan hiện tại và cấy ghép gan là giải pháp triệt để trong điều trị xơ gan mất bù.

Tuy nhiên với những khó khăn như đã nói như: chi phí cao, thiếu nguồn gan hiến, nguy cơ rủi ro cao trong và sau phẫu thuật, điều trị thuốc chống thải ghép suốt đời… Các nhà khoa học đã cố gắng tìm ra một phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn, ít rủi rõ hơn, ít nguy cơ hơn, chi phí rẻ hơn, đồng thời không kích hoạt phản ứng đào thải của hệ miễn dịch. Và với hướng đi mới của y học hiện đại đó là liệu pháp tế bào gốc.

2. Tế bào gốc là gì? Tế bào gốc được lấy ở đâu? Đưa vào cơ thể bệnh nhân xơ gan như thế nào?

Nhìn chung, tế bào gốc là các tế bào chưa biệt hóa và chưa hình thành bất kỳ chức năng cụ thể nào. Các tế bào này có khả năng tự nhân lên vô hạn mà vẫn giữ được trạng thái không biệt hóa. Đồng thời chúng cũng có thể biệt hóa thành nhiều dòng tế bào khác nhau.

Tế bào gốc được tách và thu nhận từ rất nhiều nguồn (phôi, thai, máu cuống rốn, dây rốn, răng sữa, từ dịch tủy xương hoặc mô mỡ của cơ thể trưởng thành…)

Tế bào gốc sau khi được nuôi cấy đảm bảo đủ số lượng cần truyền và kiểm định các yêu cầu về chất lượng sẽ được truyền vào cơ thể người bệnh xơ gan qua đường tĩnh mạch hoặc động mạch gan. Trong đó đường truyền tế bào gốc vào động mạch gan cũng đã được chứng minh là an toàn và có hiệu quả tốt nhất trong điều trị xơ gan.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City đã thực hiện ca ghép tế bào gốc điều trị xơ gan và có kết quả rất khả quan đối với người bệnh cũng như mở ra những bước tiến mới trong tiến bộ y học.

2.1 Tế bào gốc giúp trong việc điều trị xơ gan như thế nào?

Mặc dù cơ chế điều trị dựa trên tế bào gốc trong bệnh xơ gan vẫn cần được tìm hiểu thêm, ba cơ chế khác nhau đã được đề xuất. Cơ chế đầu tiên là các tế bào gốc có thể biệt hóa thành các tế bào gan. Giả thuyết thứ hai liên quan đến phản ứng dung hợp tế bào gốc và tế bào gan sau đó tế bào gốc sẽ định hướng tái tạo chúng. Giả thuyết cuối cùng là các tế bào gốc có thể tiết ra các cytokine tăng sinh có chứa các yếu tố tăng trưởng để thúc đẩy quá trình tái tạo gan, làm giảm viêm và điều hoà miễn dịch.

Các nghiên cứu, thử nghiệm đã chỉ ra rằng ghép tế bào gốc cho bệnh nhân bị xơ gan là an toàn, hầu như không có biến chứng và có những cải thiện sau ghép tế bào gốc: cải thiện chức năng gan biểu hiện bằng tăng nồng độ albumin, giảm nồng độ bilirubin trong huyết thanh, cải thiện chức năng đông máu và nâng cao chất lượng cuộc sống…

2.2 Quy trình ghép tế bào gốc cho bệnh nhân xơ gan của bệnh viện Vinmec Times City

• Khám sàng lọc và tư vấn trước ghép tế bào gốc
• Nhập viện để tiến hành thu thập dịch tuỷ xương hoặc mô mỡ để tách chiết tế bào gốc (thời gian nằm viện 1 ngày)
• Nuôi cấy tế bào gốc (thời gian khoảng 3 tuần). Nếu bệnh nhân được chỉ định truyền tế bào gốc nuôi cấy từ ngân hàng dây rốn thì không cần phải nhập viện để lấy tuỷ xương
• Nhập viện Ghép tế bào gốc: Truyền Tế bào gốc vào động mạch gan tại phòng Cathlab, bệnh nhân về bệnh phòng để tiếp tục theo dõi trong 24h – 28h, sau đó bệnh nhân sẽ được xuất viện
• Theo dõi, khám và đánh giá lại sau 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng sau ghép tế bào gốc

Tiếp bước thành công trong việc áp dụng ghép tế bào gốc điều trị các bệnh lý như bại não, tự kỷ, chấn thương cột sống… Trung tâm Y học tái tạo và trị liệu tế bào – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City cũng đã áp dụng phương pháp ghép tế bào gốc điều trị thành công nhiều ca bệnh xơ gan, giúp ổn định và cải thiện chức năng gan, nâng cao chất lượng cuộc sống. Toàn bộ quy trình tách chiết, nuôi cấy và ghép tế bào gốc đều được thực hiện rất chặt chẽ, đảm bảo an toàn theo đúng tiêu chuẩn quốc tế. Các cuộc phẫu thuật, thủ thuật đều do các chuyên gia, bác sĩ đầu ngành phụ trách cùng hệ thống máy móc và thiết bị y tế hiện đại.

Khách hàng có thể trực tiếp đến Vinmec Times City để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.