Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Hồ Quốc Tuấn – Bác Sĩ Gây mê hồi sức – Khoa Ngoại tổng hợp – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
Trong phẫu thuật nội soi điều trị cứng khớp cổ chân thì gây tê tủy sống là một lựa chọn đặc biệt tối ưu khi bệnh nhân không xuất hiện những chống chỉ định của tê vùng. Kỹ thuật này được thực hiện bằng cách sử dụng thuốc tê để giảm thiểu cơn đau và giúp quá trình phẫu thuật diễn ra thuận lợi.
1. Gây tê là gì?
Gây tê là quá trình bác sĩ chuyên khoa sử dụng thuốc gây tê nhằm ức chế cảm giác đau đớn của bệnh nhân trong quá trình tiến hành phẫu thuật. Lúc này, người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo trong toàn bộ quá trình thực hiện phẫu thuật.
Thông thường, các phương pháp gây tê sẽ được sử dụng để thực hiện cho những ca mổ ngắn (dưới 2 tiếng) và tại những phẫu thuật như tay, chân hay vùng vai hoặc là vùng bẹn. Nhìn chung, việc lựa chọn gây mê hay gây tê khi tiến hành phẫu thuật còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác.
2. Gây tê tủy sống là gì?
Gây tê tủy sống là một kỹ thuật gây tê vùng và được thực hiện bằng cách là tiêm thuốc tê vào vị trí khoang dưới của nhện, giúp ức chế tạm thời đường dẫn truyền của thần kinh qua đường tủy sống và đáp ứng được những yêu cầu vô cảm khi phẫu thuật, đặc biệt là giảm đau cho người bệnh.
Gây tê tủy sống thường được chỉ định trong những trường hợp sau:
- Giảm đau cho người bệnh.
- Vô cảm trong một số phẫu thuật.
Chống chỉ định gây tê tủy sống khi:
- Bệnh nhân từ chối gây tê.
- Bệnh nhân bị dị ứng thuốc tê.
- Xuất hiện tình trạng viêm nhiễm tại vùng chọc kim gây tê.
- Bệnh nhân bị rối loạn đông máu nặng.
- Thiếu khối lượng tuần hoàn và chưa thể bù đủ, có thể dẫn đến tình trạng sốc.
- Bệnh nhân đã dừng sử dụng thuốc chống đông nhưng chưa đủ thời gian.
- Hẹp van hai lá khí và van động mạch chủ khít.
- Tăng áp lực nội sọ.
Gây tê tủy sống là một kỹ thuật gây tê vùng
3. Chuẩn bị gì trước khi tiến hành gây tê tủy sống?
- Người thực hiện bao gồm bác sĩ và điều dưỡng viên của chuyên khoa hồi sức cấp cứu.
- Bệnh nhân cần được thăm khám và giải thích trước khi mổ để hợp tác tốt khi tiến hành gây mê, ngoài ra người bệnh cần được vệ sinh vùng gây mê và có thể sử dụng thêm thuốc an thần vào buổi tối trước khi mổ nếu cần.
- Phương tiện:
- Những phương tiện cấp cứu và theo dõi cần thiết:
- Phương tiện hồi sức: Bóng Ambu, nguồn oxy, mask và những phương tiện đặt nội khí quản, máy sốc điện, máy mê kèm thở và máy hút,…
- Thuốc chống co giật: benzodiazepin, giãn cơ,…
- Thuốc hồi sức tuần hoàn: adrenalin, dịch truyền,…
- Những phương tiện theo dõi thường quy như huyết áp, điện tim, nhịp thở, bão hòa oxy,…
- Phương tiện và thuốc tê, dụng cụ gây tê:
- Bơm kim tiêm nhiều cỡ, gạc vô trùng, găng tay, cồn sát trùng, pince, khăn lỗ vô trùng, và kim gây tê tủy sống nhiều cỡ,…
- Thuốc tê: levobupivacain, ropivacain,… ngoài ra có thể kết hợp cùng với những loại thuốc họ morphin. Liều dùng thuốc sẽ được dựa trên trọng lượng và chiều cao cũng như thể trạng cơ thể hiện tại của bệnh nhân: levobupivacain từ 5-12mg, bupivacain liều từ 3-12mg, ropivacain liều từ 5-20mg, nên giảm liều đối với những bệnh nhân trên 60 tuổi hoặc đang có thai, bệnh nhân bị thiếu máu.
4. Quy trình gây tê tủy sống phẫu thuật nội soi điều trị cứng khớp cổ chân
- Kiểm tra lại hồ sơ và tình trạng sức khỏe của người bệnh.
- Thực hiện các thao tác kỹ thuật chuyên khoa:
- Dự phòng thực hiện hạ huyết áp: tiến hành đặt đường truyền trong tĩnh mạch có hiệu quả và bù dịch, 5-10l/kg đối với người lớn.
- Tư thế: phổ biến nhất là hai tư thế sau:
- Tư thế nằm: bệnh nhân được hỗ trợ nằm nghiêng và cong lưng, hai đầu gối thì áp sát vào bụng, đồng thời cằm tì vào ngực.
- Tư thế ngồi: bệnh nhân được chỉ định ngồi cong lưng, cằm tì vào ngực, đầu cúi và chân duỗi ngay ngắn trên mặt bàn mổ hoặc là bàn chân của người bệnh được đặt trên ghế.
- Người thực hiện phải đảm bảo: đeo khẩu trang, đội mũ, rửa tay, đi găng vô khuẩn, mặc áo.
- Sát trùng lại vùng chọc kim 3 lần, sử dụng dung dịch sát trùng cùng với phủ khăn lỗ vô trùng để không xảy ra tai biến, biến chứng sau phẫu thuật.
- Kỹ thuật gây tê tủy sống thường được thực hiện ở đường giữa hoặc là đường biên. Trong đó đường giữa được tiến hành bằng cách chọc vào khe nằm giữa hai đốt sống và vị trí chọc thường là L3-L4/L4-L5. Còn đường bên: thực hiện chọc cách đường giữa từ 1-2cm, bác sĩ sẽ tiến hành hướng kim vào đường giữa, đi lên trên, ra trước.
- Kiểm tra hướng mặt vát của chiếc kim gây tê cần được điều chỉnh sao cho song song với cột sống của bệnh nhân.
- Chọc kim đến khi cảm nhận được sự mất sức vì kim đi qua màng cứng.
- Kiểm tra lại nếu như có dịch não tủy bị chảy ra, và quay phần mũi vát của kim đi về phía bệnh nhân và tiến hành bơm thuốc tê.
- Bệnh nhân cần được theo dõi thường xuyên:
- Những dấu hiệu sinh tồn, ví dụ như nhịp tim, điện tim, tri giác, và huyết áp động mạch, hoặc độ hòa oxy trong mao mạch.
- Mức độ của sự phong bế cảm giác, vận động.
- Những tác dụng không mong muốn có thể xảy ra khi gây tê tủy sống
- Tiêu chuẩn để chuyển bệnh nhân khỏi phòng hồi tỉnh là khi không xuất hiện những rối loạn về hô hấp và huyết động, có thể phục hồi hoàn toàn về vận động.
Kỹ thuật gây tê tủy sống thường được thực hiện ở đường giữa hoặc là đường biên
5. Tai biến và xử trí
- Dị ứng hoặc sốc phản vệ với thành phần của thuốc tê (ít gặp): dừng sử dụng thuốc tê và thực hiện theo phác đồ chống sốc phản vệ.
- Ngộ độc thuốc tê: có thể do tiêm nhầm vào mao mạch, cần dừng sử dụng thuốc tê và tiến hành hồi sức tuần hoàn, hô hấp.
- Bệnh nhân bị hạ huyết áp, hoặc mạch chậm: có thể điều trị bằng các thuốc co mạch, atropin, bù dịch.
Gây tê là một phương pháp vô cảm mang đến nhiều ưu điểm nên rất được ưa chuộng. Tuy nhiên, nếu không được thực hiện tốt có thể xảy ra những biến chứng hoặc tác dụng phụ nguy hiểm. Do đó, khi thực hiện những thủ thuật này, người bệnh cần hợp tác nghiêm túc với bác sĩ, khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào hãy báo cho bác sĩ để được điều trị kịp thời.
Với mục tiêu mang đến cho người bệnh những kỹ thuật y khoa tiên tiến nhất trên thế giới, hạn chế biến chứng và rủi ro, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã triển khai áp dụng kỹ thuật gây tê mặt phẳng sống ESP. Đây là kỹ thuật giảm đau có thể thay thế hoàn toàn morphin giảm đau trong phẫu thuật tim hở và phẫu thuật lồng ngực ở cả người lớn và trẻ em với nhiều ưu điểm nổi bật:
- Giúp giảm đau toàn diện, không biến chứng, rút ngắn thời gian hồi sức tích cực, loại trừ nguy cơ đau sau mổ và đau mãn tính trên 96% bệnh nhân mổ tim.
- Không ảnh hưởng trực tiếp đến tủy sống và những cấu trúc giải phẫu của thần kinh
- An toàn hơn do thực hiện dưới hướng dẫn siêu âm
- Không có trường hợp phải thêm liều giảm đau morphin khi rạch da, cưa xương ức.
- Giảm đáng kể liều thuốc giảm đau Sufentanil trong mổ.
- Mức độ đau sau rút ống nội khí quản, khi vận động và khi rút ống dẫn lưu (VAS <3).
- Không có biến chứng tụ máu, tụt huyết áp hay tê quá mức, ức chế hô hấp, ngộ độc thuốc tê.
Bác sĩ Quốc Tuấn đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Gây mê – hồi sức tại Bệnh Viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng và Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Phú Yên trước khi là bác sĩ Gây mê hồi sức tại Đơn nguyên Phòng mổ – khoa Ngoại tổng hợp bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang như hiện nay.
Để đăng ký khám tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ đến Hotline Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
