Điều trị xuất huyết não – màng não ở trẻ

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Lê Thanh Cẩm – Bác sĩ Nhi khoa – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Xuất huyết não – màng não ở trẻ là một bệnh rất nguy hiểm tuy nhiên có thể dự phòng, hạn chế di chứng và điều trị khỏi nếu như phát hiện bệnh sớm. Việc điều trị xuất huyết màng não ở trẻ chủ yếu là điều trị triệu chứng, nguyên nhân và điều trị hỗ trợ.

1. Nguyên nhân trẻ bị xuất huyết não?

Xuất huyết não – màng não là tình trạng trẻ bị chảy máu não, màng não. Nguyên nhân xuất huyết não ở trẻ là do vỡ bất kì một mạch máu nào trong não. Bệnh có tỷ lệ tử vong cao và để lại di chứng nặng nề cho người bệnh.

Xuất huyết não – màng não ở trẻ là một bệnh cấp tính nặng do nhiều nguyên nhân gây ra như chấn thương sọ não, bệnh lý huyết học… Tuy nhiên, rối loạn đông máu do thiếu vitamin K là nguyên nhân chính khiến trẻ bị xuất huyết màng não.

Vitamin K là một chất tham gia vào quá trình tổng hợp một số yếu tố đông máu ở gan. Nếu cơ thể bị thiếu các yếu tố đông máu này thì sẽ dễ bị chảy máu. Hầu hết xuất huyết màng não ở trẻ chủ yếu là do thiếu vitamin K thường xuất hiện lúc 30-40 ngày tuổi hoặc trên độ tuổi này. Và nguyên nhân thiếu vitamin K ở trẻ nhỏ là do:

• Một số trẻ nhỏ phải dùng kháng sinh sớm để điều trị bệnh hay những trẻ bị rối loạn tiêu hóa cũng khiến cho nguồn vitamin K ở ruột được tổng hợp ít hơn;
• Vitamin K được cung cấp từ mẹ sang thai nhi qua rau thai trong quá trình mang thai, tuy nhiên lượng này lại rất nhỏ và trẻ sẽ hấp thụ vitamin K chủ yếu qua sữa mẹ sau khi sinh. Tuy nhiên, vitamin K có trong sữa mẹ cũng rất ít, lượng vitamin K này sẽ thay đổi từ khoảng 20-30 microgam/lít;
• Nếu người mẹ không ăn uống đầy đủ dinh dưỡng trong những tháng cuối của thời kỳ thai hoặc người mẹ ăn uống kiêng khem sau sinh thì sẽ khiến lượng vitamin K trong sữa mẹ càng ít, trẻ bú sữa mẹ không nhận đủ lượng vitamin K cần thiết cho cơ thể;
• Trong trường hợp trẻ nhỏ lúc mới sinh, các vi khuẩn có khả năng tổng hợp vitamin K ở ruột không đủ, do đó trẻ sẽ càng dễ bị thiếu vitamin K dẫn đến tình trạng xuất huyết não ở trẻ mới sinh cao hơn so với những trẻ lớn.
• Những sản phụ sau khi sinh sử dụng một số các thuốc như isoniazid, bacbiturat hoặc nhiễm dioxin trong quá trình mang thai thì con của họ sẽ dễ bị xuất huyết hơn so với con của những người không dùng thuốc trong thời kỳ mang thai.

2. Dấu hiệu và biến chứng xuất huyết não ở trẻ

Thiếu vitamin K là nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ bị xuất huyết màng não. Xuất huyết màng não ở trẻ thường xảy ra rất nhanh và trẻ sẽ có các dấu hiệu sau đây:

• Da của trẻ đột nhiên xanh tái kèm theo dấu hiệu trẻ bỏ bú, nôn trớ, quấy khóc nhiều và rên rỉ. Thóp của trẻ phồng và căng;
• Xuất huyết não ở trẻ sẽ khiến cho trẻ bị co giật toàn thân hoặc co giật cục bộ ở một chi, sụp mí mắt, hôn mê;
• Trong đa số trường hợp, trẻ có biểu hiện thở không đều hoặc có lúc trẻ ngừng thở, đây là tình trạng cảnh báo trẻ đang rất nguy kịch;
• Trẻ bị xuất huyết, bầm tím ở trên da. Với một số trẻ trong tuần đầu sau khi sinh thì trẻ sẽ có biểu hiện chảy máu rốn kéo dài, chỗ tiêm chích bầm tím. Do đó khi có biểu hiện xuất huyết ở rốn, chỗ tiêm chích hay ở da của trẻ thì nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế khám để điều trị và phòng ngừa xuất huyết não ở trẻ, gây ra các biến chứng nguy hiểm khác.
• Cho trẻ làm các xét nghiệm thấy thiếu máu, chọc dò não tủy thấy dịch chảy ra màu hồng có máu.

Các trường hợp trẻ bị xuất huyết não – màng não dù được điều trị tích cực thì tỉ lệ tử vong cũng rất cao, khoảng từ 25 – 40%, hoặc để lại di chứng 40-50%. Một số di chứng hay gặp nhất ở trẻ bị xuất huyết màng não như sau:

• Động kinh;
• Trẻ bị liệt vận động;
• Xuất huyết màng não ở trẻ khiến trẻ chậm phát triển tinh thần;
• Di chứng ứ nước não thất khiến cho trẻ bị tàn tật suốt đời.

3. Điều trị xuất huyết não – màng não ở trẻ

Là một bệnh rất nguy hiểm tuy nhiên có thể dự phòng, hạn chế di chứng và điều trị khỏi nếu như phát hiện bệnh sớm. Việc điều trị xuất huyết màng não ở trẻ chủ yếu là:

• Điều trị thiếu máu: Truyền máu 20ml/kg và tiêm Vitamin K 5mg x 3 ngày liền
• Điều trị hội chứng tăng áp lực sọ não, giảm phù não: Sử dụng Manitol 20% với liều lượng 0,5g/kg x 2 lần/ngày cách 8 – 10 giờ, cần truyền nhanh tốc độ 40 giọt/phút, trong 2-3 ngày. Sau đó cho trẻ truyền tiếp Ringer Lactat 40 – 50ml/kg/ngày. Dexamethasone 0,4mg/kg TM x 2 lần/ngày, trong 2 – 3 ngày. Trong trường hợp nếu thóp trẻ còn căng phồng thì sử dụng Lasix x 1,5 – 2mg/kg TM, tiêm nhắc lại sau 8 – 10 giờ, kiểm soát điện giải đồ.
• Theo dõi sát ý thức, mạch cũng như nhịp thở của trẻ và cho trẻ thở oxy nếu nhịp thở chậm.
• Dinh dưỡng cho trẻ bị xuất huyết não: Ăn sonde đủ số lượng và chất lượng.
• Điều trị hỗ trợ: Sử dụng các thuốc bảo vệ tế bào thần kinh, Cerebrolysin 0,2ml/kg tiêm tĩnh mạch trong 10 ngày và dùng Nootropin 50mg/kg/ngày, uống.

4. Dự phòng xuất huyết não – màng não ở trẻ

Để dự phòng xuất huyết não – màng não ở trẻ, trong thời kỳ mang thai, các bà mẹ cần:

• Những bà mẹ trong thời gian mang thai nên chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể mình;
• Bổ sung thêm vitamin K qua các loại thực phẩm. Một số thực phẩm chứa nhiều vitamin K như rau xanh, sữa, trứng gà, ngũ cốc, đậu phụ, thịt bò…
• Nên tiêm tại bắp vitamin K 5mg cho bà mẹ có thai vào 2 tuần cuối trước sinh.

Sau khi sinh, nên bổ sung vitamin K cho trẻ theo một trong 2 phương pháp sau:

• Sử dụng phương pháp tiêm cho tất cả các trẻ mới sinh một mũi vitamin K1 liều 1mg hoặc tiêm vitamin K3 liều 2mg.
• Tất cả trẻ mới sinh cần phải uống vitamin K1 2mg, 3 lần, lần một sau khi sinh, lần hai lúc 7 ngày tuổi và lần ba lúc trẻ được 1 tháng tuổi.

Tuy nhiên, phương pháp tốt nhất là nên tiêm 1 lần cho trẻ ngay sau khi sinh. Tất cả các trẻ, kể cả trẻ đủ tháng và thiếu tháng, trẻ khỏe và yếu. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên thực hiện tốt việc cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nếu được) và tiêm vắc-xin đúng lịch. Ngay khi thấy trẻ có các triệu chứng như biếng ăn, mệt mỏi, quấy khóc thì cần đưa trẻ đến bệnh viện để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn theo dõi và điều trị. Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,… Với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh, Vinmec sẽ mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ hàng đầu về Nhi khoa: gồm các chuyên gia đầu ngành, có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm – tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám – chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,… theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh – sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn