Bệnh áp xe phổi nếu không được chẩn đoán, điều trị kịp thời có thể tiến triển thành mạn tính, rất khó điều trị hoặc gây ra biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng người bệnh. Phẫu thuật áp xe phổi được sử dụng khi các phương pháp điều trị khác không mang lại kết quả.
1. Áp xe phổi là gì?
Áp xe phổi là ổ mủ trong nhu mô phổi do viêm nhiễm hoại tử cấp tính không phải lao, sau khi ộc mủ tạo thành hang, mủ của áp xe là các chất hoại tử và bạch cầu thoái hóa. Áp xe phổi có thể có một hoặc nhiều ổ. Nếu điều trị nội khoa thất bại sau 6 tuần thì gọi là áp xe phổi mạn tính, lúc này trong lòng ổ áp xe đã hình thành một vỏ xơ bao bọc.
Bệnh viêm phổi áp xe thường diễn biến theo các giai đoạn như sau:
Giai đoạn ổ mủ kín
Đây là giai đoạn dễ chẩn đoán sai, do bệnh nhân có các triệu chứng khởi đầu như một bệnh viêm phổi cấp tính do vi khuẩn. Bệnh nhân sốt 39-40oC, đau ngực tại chỗ, khó thở, ho khan hoặc ho ra chất nhầy có mủ. Phổi có ít ran rít và ran nổ gõ đục. Xét nghiệm máu thấy số lượng bạch cầu tăng, tỷ lệ bạch cầu đa nhân cao hơn bình thường. Hình ảnh X-quang là một bóng mờ không rõ ràng, bờ mờ tương đối rộng chưa có ổ phá hủy.
Nếu bệnh nhân được dùng kháng sinh phù hợp ở giai đoạn này thì các triệu chứng lâm sàng sẽ giảm dần, bệnh không chuyển sang giai đoạn hóa mủ. Nếu người bệnh không được điều trị hoặc điều trị bằng kháng sinh không triệt để thì bệnh sẽ phát triển qua giai đoạn khạc mủ.
Giai đoạn khạc ra mủ
Sau 5-15 ngày, bệnh nhân sẽ khạc ra mủ, nhưng cũng có trường hợp vài tuần sau người bệnh mới khạc ra mủ. Trước khi khạc ra mủ, người bệnh có triệu chứng ho nhiều hơn, ho ra máu, hơi thở có mùi hôi thối nếu nguyên nhân gây áp xe phổi là vi khuẩn kị khí. Sau vài lần ho mạnh, người bệnh đau ngực dữ dội, sau đó ộc ra mủ, số lượng mủ rất nhiều, có khi lên đến hàng trăm ml, người bệnh khó thở, bồn chồn, lo lắng, vã mồ hôi, mệt lả. Lúc ộc mủ, đề phòng mủ tràn vào đường thở gây ngạt. Sau vài giờ thì người bệnh ổn định, các triệu chứng giảm. Sau khi ộc mủ, tình trạng bệnh nhân có tốt lên, đỡ ho, giảm đau ngực, đỡ sốt, ăn ngủ được, tuy nhiên vẫn tiếp tục khạc ra mủ.
Giai đoạn áp xe thông với phế quản
Bệnh nhân thường có những cơn ho mạnh, mệt nhọc, dai dẳng, khạc ra đờm mủ. Đờm khạc ra có màu xanh, quánh, đồng nhất, Trên mặt đờ có nhiều đốm hình mũ tròn to, trên cùng thường có một ít bọt. Đôi khi còn có những tia máu.
Lúc bắt đầu khạc ra mủ, thể trạng bệnh nhân có tạm thời khá lên nhưng đến giai đoạn này tình trạng bệnh nhân kém dần, gầy sút, xanh xao, số lượng bạch cầu và tỷ lệ bạch cầu đa nhân tăng cao.
Tùy theo vị trí của ổ áp xe phổi mà mỗi bệnh nhân sẽ có một tư thế khạc mủ ra dễ dàng hơn. Đây là các tư thế dẫn lưu của áp xe phổi. Thân nhiệt của bệnh nhân rất thất thường, khi bệnh nhân được dẫn lưu tốt thì thân nhiệt giảm, khi mủ ứ đọng thì thân nhiệt tăng.
Nếu trường hợp ổ mủ ở ngoại vi và không thông với phế quản thì bệnh nhân không có triệu chứng ộc mủ. Những bệnh nhân này, áp xe phổi rất dễ vỡ vào màng phổi gây mủ màng phổi. Đây là một biến chứng nguy hiểm có tỷ lệ tử vong cao.
Áp xe phổi là ổ mủ trong nhu mô phổi do viêm nhiễm hoại tử cấp tính không phải lao
2. Điều trị ngoại khoa áp xe phổi
Áp xe phổi thường được điều trị nội khoa bằng kháng sinh với nguyên tắc phối hợp từ 2 kháng sinh trở lên kéo dài ít nhất 4 tuần, dùng liều cao ngay từ đầu, sử dụng thuốc sau khi lấy được bệnh phẩm chẩn đoán vi sinh vật và thay đổi kháng sinh dựa theo diễn biến lâm sàng hoặc kháng sinh đồ.
Ngoài ra, các phương pháp ngoại khoa dẫn lưu ổ áp xe được sử dụng kết hiệu với điều trị bằng thuốc. Các hình thức dẫn lưu thực hiện như sau:
- Dựa vào phim X-quang phổi thẳng, nghiêng hoặc hình ảnh chụp cắt lớp vi tính lồng ngực để chọn tư thế dẫn lưu, vỗ rung lồng ngực thích hợp cho bệnh nhân. Dẫn lưu, vỗ rung nhiều lần trong ngày để lượng mủ thoát ra được nhiều nhất.
- Dùng nội soi phế quản ống mềm để hút mủ ở các ổ áp xe. Nội soi phế quản ống mềm còn giúp phát hiện các thương tổn gây tắc nghẽn phế quản và gắp bỏ các dị vật nếu có.
- Phương pháp dẫn lưu áp xe phổi qua thành ngực như sau: Bệnh nhân được gây mê hoặc gây tê tại chỗ. Bác sĩ sẽ tiến hành rạch da ở khoang liên sườn một đoạn ngắn, gây tê tại chỗ, theo lớp, vào gần lá thành màng phổi. Sau vài ngày sẽ hình thành chỗ dính giữa lá thành và lá tạng, đây là một vị trí biệt lập với khoang màng phổi, dẫn lưu sẽ được thực hiện qua vị trí này để tránh trào mủ vào khoang màng phổi.
Nếu không có dày dính thì phải khâu lá thành vào lá tạng, che phủ tốt bằng gạc trước khi rạch vào ổ áp xe phổi. Đặt dẫn lưu khoang màng phổi vài ngày để đề phòng mủ màng phổi.
Sau 10-30 ngày, ổ áp xe sẽ nhỏ dần, tiến hành rút ống dẫn lưu. Trong một số trường hợp, ổ áp xe tồn tại lại một bọc nhỏ, sạch mủ, có vỏ dày nhưng không cần phẫu thuật nữa.
Nếu điều trị nội khoa và dẫn lưu không có kết quả, ổ áp xe >10cm, bệnh nhân ho ra máu tái phát hoặc ho ra máu nặng đe dọa tính mạng, áp xe phối hợp với giãn phế quản khu trú nặng hoặc bệnh nhân có biến chứng rò rỉ phế quản khoang màng phổi. Bệnh nhân có thể được chỉ định phẫu thuật áp xe phổi.
Trong phẫu thuật áp xe phổi, bệnh nhân sẽ được mổ cắt phần thùy phổi, thùy phổi hoặc cả một bên phổi, tùy theo mức độ lan rộng và thể trạng bệnh nhân với chức năng hô hấp trong giới hạn cho phép (FEV1>1 lít so với lý thuyết).
Trong phẫu thuật áp xe phổi, bệnh nhân sẽ được mổ cắt phần thùy phổi, thùy phổi hoặc cả một bên phổi, tùy theo mức độ lan rộng và thể trạng bệnh nhân
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
